Yağ dokusunda bulunan yağ hücreleri - adipositler, doku volümünün %90'ını oluşturmakta. Dokuda bulunan toplam hücrelerin %65'ini adipositler oluşturmakta. Adipositler dışında kalan hücresel grup; yağ öncül hücreleri - preadipocytes, fibroblastlar, damar düz kas hücreleri, endotel hücreler, monosit/makrofaj ve lenfositler gibi kan hücreleri, perisitler gibi destek/damarsal doku bölümü - Stromal Vascular Fraction (SVF) olarak tanımlanmakta. Yağ dokusu, erişkin mezenşimal kök hücreler olan ADSC hücreleri bu grupta yer almakta.

1 g yağ dokusunda yaklaşık olarak 5000 üzerinde mezenşimal kök hücre-ADSC varlığı farklı klinik çalışmalarda gösterilmiştir (Bouquest ve arkadaşları 2006 yılı çalışmalarında 300 ml aspirasyon ile alınan yağ dokusunda 10.000 ADSC sayısından, Francis ve arkadaşları 2010 yılındaki çalışmalarında 250 ml aspirasyon ile alınan yağ dokusunda 250.000 ADSC sayısından bahsetmektedir). 1 g yağ dokusunda iki milyon stromal vasküler hücre bulunmakta. ADSC bunun sadece % 5-10'unu oluşturmakta. Yağ dokusundan ADSC elde edilmesi son derece önemlidir. Burada birinci öncelik elde edilen 1 g'lık lipoaspirasyon hücre süspansiyonunda % 80 üzerinde canlı hücrelerin olduğu yarım milyon ile bir milyon arasında hücrenin elde edilmesidir. Bu standartın elde edilmesini etkileyen bazı faktörler bulunmaktadır.

Deri Altı Yağ Dokusunun Alınma Yöntemi

ADSC yağ dokusundan elde edilmesinde ilk basamak, yağ dokusunun alınmasıdır. Yağ dokusu cerrahi olarak alınabilir ya da liposakşın yönteminde olduğu gibi aspire edilerek hücre süspansiyonu şeklinde toplanabilir. Her iki yöntem etik olarak onaylanmış, hasta için güvenilir ve sağlıklı ADSC elde edilen yöntemleridir. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, liposakşın ile elde edilen ADSC hücrelerinin kapasitesi ve homojeniteleri daha yüksek bulunmuştur. Cerrahi ya da liposakşın yöntemi ile elde edilen hücre süspansiyonunun %65'i yağ hücreleri, %30-35'i ise yağ dokusu destek-damarsal hücreleri yani SVF'dir.

Lipoaspirasyonun Uygulanma Yöntemleri

Lipoaspirasyon, ADSC zengin olması nedeniyle karın alt kısmında lokal ve/veya tümesent (şişirme) anestezisi ile alınmaktadır. Lokal ve tümesent anestezi sırasında lokal anestezik olarak lidokain, adrenalin ve serum fizyolojik kullanılmaktadır. Bunların yağ dokusu hücreleri olan adipositler ve SVF hücreleri üzerinde etkileri araştırılmıştır. Yapılan çalışmalarda bunların sadece adipositler üzerinde etkileri gösterilmiştir. Bu nedenle, SVF ve ADSC elde edilecekse tümesent anestezisiz ya da az tümesent anestezi ile lipoaspirasyon yapılmaktadır. Lipoaspirasyonla yağ hücre süspansiyonu elde edilmekte. 

Yağ dokusunun lipoaspirasyonunda sıklıkla kullanılan yöntemler ve SVF ile ADSC üzerine etkileri:

• Lazer ile liposuction( laser assisted liposuction, LAL); lipoaspirasyon sırasında SVF ve ADSC üzerine negatif etkileri nedeniyle tercih edilmez.
• Ultrasound ile liposuction(ultrasonic assisted liposuction; UAL); lipoaspirasyon sırasında SVF ve ADSC üzerine negatif etkileri nedeniyle tercih edilmez.
• Basınçlı su ile liposuction(water jet assisted liposuction,WAL); lipoaspirasyon için uygun olarak tanımlanmakla birlikte Coleman yöntemine göre ADSC elde edilme oranları biraz düşüktür.

Coleman tekniği ile lipoaspirasyon, 2.5 mm iç çapı olan özel Coleman kanülleri, 10 ml enjektör ve 275 mm Hg negatif basınç (boş 10 ml enjektör pistonu her defasında 1-3 ml geriye çekilerek bu negatif basınç yaratılmakta) ile lipoaspirasyon günümüzde halen en etkili yöntem olarak görünmektedir. Coleman tekniği, miktar ve nitelik açısından yüksek oranlarda SVF ve bundan ADSC elde edilmesi için en etkili metod olarak görünmektedir. Özellikle lokal anestezi ile (tümesent anestezi kullanılmadan ya da az kullanılarak) ml lipoaspirasyonda 1,019,129 hücre elde edilebilen çalışmalar bulunmaktadır.

Lipoaspirasyon Hücre Süspansiyonundan SVF ve ADSC Elde Edilme Yöntemleri

Coleman yöntemi ile elde edilen lipoaspirasyon materyali içerisinde yağ dokusu hücre süspansiyonu; yağ hücrelerinin parçalanması ile açığa çıkan yağ, kan hücreleri, parçalanmış doku artıkları ve lokal anestezik madde bulunmaktadır. Bu süspansiyon özel standlarda 3 dakika bekletilir ve sonra santrifüje alınır. Bu süreçlerde süspansiyondaki doku hücre grupları dansitelerine göre kendiliğinden hızla ayrılmaktadır.

Sadece yağ dokusu hücre süspansiyonu kalacak şekilde diğer dokular uzaklaştırılır.

Yağ dokusu süspansiyonu içerisine steril serum fizyolojik ya da Ringer Laktat solüsyonları konularak hücre süspansiyonu 2-3 kez yıkanır. Yağ dokusu süspansiyonundan SVF elde edilmesi için 2 temel yöntem kullanılmaktadır.

• Enzimatik Yöntem

Yağ dokusu süspansiyonu tamponlanmış fosfat solüsyonu ile yıkanır. Bu uygulama, süspansiyon içerisinde kalmış olabilecek kan hücreleri, lokal anestezi içerisindeki lidokain ve sodyum klorürü süspansiyondan ayırmaktadır. Daha sonra %0.075 kolajenaz tip I enzimi eklenmektedir. Sonrasında, aynı miktarlarda %10'luk fetal sığır serumunun içerisine "Dulbecco’s modified Eagle’s medium" eklenerek enzim inaktive edilmektedir. Bu süspansiyon 1 saat 37 °C derecede inkübasyonda bekletilmektedir. Böylece süspansiyon içerisinde hücreler sindirilmekte ve kolajenaz inaktive edilmektedir. Sonrasında santrifüj uygulandığında SVF elde edilmektedir. Klinik ve laboratuvar çalışmalarında enzimatik yöntemde daha fazla ADSC elde edildiği gözlenmiştir. Bu yöntemde 100 ml yağ dokusu süspansiyonundan 9.06 x 10⁵ ADSC elde edilmektedir (totalin %25.9'u). Bu yöntemle daha fazla ADSC elde edilmekle birlikte, mekanik yöntemde SVF elde edilme süresi ortalama 15-20 dakika iken burada 80-120 dakika kadar daha uzundur. Ayrıca, kolajenaz enzimi içeren SVF tekrar dokulara uygulanacağı için deride ülser, sinir, tendon ve ligament hasarı gibi yan etkileri hatta alerjik reaksiyon riskleri bulunmaktadır.

• Mekanik Yöntem

Enzimatik yöntemin uzun sürmesi, ekonomik olarak pahalı olması ve içeriğinde kalan kolajenazın yan etki riskleri nedeniyle SVF elde edilmesinde mekanik yöntemler kullanılmaktadır. Burada herhangi bir enzim kullanılmadan yağ dokusu süspansiyonundan tamamen kapalı ve steril koşullarda steril serum fizyolojik ya da Ringer laktat ile yıkama, filtrelerden geçirme, vibrasyon ve santrifüj yöntemlerini kullanarak SVF hücreleri adiposit hücrelerden ayrılmaktadır. Bu yöntemle 1 cc yağ dokusu süspansiyonunda 10.000-240.000 SVF hücresi elde edilmektedir. SVF, tüm dokularda bulunan destek doku ve damarsal yapıları tanımlamaktadır (SVF; Stromal Vascular Fraction). Bu nedenle SVF içeriklerinde fibroblastlar, hematopoetik kan hücreleri, endotel hücreler, perisitler, peri adipositler ve ADSC bulunmaktadır. Elde edilen SVF içerisinde ADSC oranı % 5-10 arasındadır. Bu nedenle SVF nin kök hücre gibi tanımlanması son derece yanlış ve etik olmayan bir tanımlamadır.

100 ml yağ dokusu süspansiyonundan bu yöntemle 6.25 x 10⁵  ASDC hücre elde edilmekte(totalin % 5 i). 

• Kültüre Edilmiş ADSC 

ADSC erişkin mezenşimal kök hücrelerdir ve bunlar uygun koşullarda kültüre edilerek çoğaltılabilirler. Bu kültür süresi 2-4 gün sürmektedir. Elde edilen ADSC vücuda tekrar tedavi amaçlı kullanılmaktadır. ADSC kültür ortamında stabil hücre gruplarıdır. 100'den fazla aynı hücre kültüre edilebilmektedir. Kültür sırasında ADSC hücrelerin çoğalması için ortamda uyaran büyüme faktörleri kullanılmaktadır. Fibroblast büyüme faktörü 2 (FGF-2), epitel büyüme faktörü (EGF), insüline benzer büyüme faktörü 1 (IGF-1), platelet kaynaklı büyüme faktörü (PDGF), tümör nekroze faktör alfa (TNF-alfa) gibi.

 

Kültüre ADSC hücrelerine bakıldığında, diğer mezenşimal kök hücrelere benzer şekilde yüzey işaretleyiciler salgıladıkları görülmektedir. Bunlardan başlıcaları; CD13, CD29, CD34 (kök hücre markerları), CD44, CD73, CD90, CD105 (mezenşimal kök hücre markerları)dır. ADSC hücrelere CD166, MHC I, CD14, CD31, CD45 ve CD133 gibi kan hücreleri markerleri çok düşük ölçülmüştür.

Mezenşimal kök hücreleri olan ADSC, günümüzde birçok hastalığın tedavisinde kullanılmakta ve araştırmalar devam etmektedir. Diyabetes mellitus(DM tio I), kalp dokusunun onarımı (kalp krizi - enfarktüs sonrası hasarlanmış kalp dokusunun onarımı), nörolojik hastalıklar, otoimmün hastalıklar, inflamatuar ve dejeneratif hastalıklar gibi. Bu hastalıklarda kullanılma prensibi erişkin mezenşimal hücrelerin farklı dokulara uygulandığında bu doku hücrelerine dönüşebilme prensibine dayalıdır. Yağ dokusu kaynaklı erişkin mezenşimal hücreler dokuya uygulandığında doku hücrelerine dönüşebilmeleri dışında;

• İmmün sistem ve inflamasyon üzerinde düzenleyici etkileri
• Genetik programlı hücresel ölümün-apopitozisin baskılanması
• Dokuda var olan mezenşial kök hücrelerin aktivasyonu
• Anjiyogenezis yani dokuda yeni damarsal yapıların oluşumu
• Dokuda yeni sinirsel network oluşumu
• Sinir dokusunun korunması
• Antioksidan etkileride gösterilmiştir. 

Bu tüm özellikleri ile yağ dokusu kaynaklı SVF ve ADSC son yıllarda cildin gençleştirilmesi ve yenilenmesinde tercih edilmeye başlandı.