Balanitis, erkeklerde glans penisin, postitis sünnet derisinin ve balanopostitis ise glans penis ve sünnet derisinin enflamasyonunu tanımlamaktadır.

Sünnetsiz erkek çocukları ve erişkinlerde $\%6$ oranında balanopostitis görülürken, sünnetli erkeklerde hayatları boyunca $\%3-11$ oranında balanitis görülmektedir. Her iki klinik tablo için diyabet, fimozis (idrar çıkışında daralma), kötü hijyenik koşullar, idrar tutamama ve korunmasız cinsel ilişki risk faktörleri arasında yer almaktadır.

Prepuce ya da foreskin olarak tanımlanan sünnet derisi, balanopostitis gelişimini kolaylaştıran bir faktör olarak tanımlanmaktadır. Foreskin, erkeklerde glans penisi, kadınlarda klitorisi örterek koruyan dış genital yapının bir parçasıdır. Dışta deri, içte mukozal yapıların yer aldığı, özelleşmiş erogenöz bir dokuya sahiptir.

İçten skuamöz müköz epitel ile başlayarak lamina propria, dartos kası ve en dışta yapısında kıl folikülleri içermeyen deri yer almaktadır. Mukozal epitel, glans penis/klitoris ve erkeklerde üretra ile devam etmektedir. Mukozal epitelde ve deride bulunan Langerhans hücreleri ve dendritik hücreler, lokal immün sistemin ilk koruyucu hücre grubudur. Lamina propriada yer alan Tyson bezleri salgıları ve epitel hücre döküntüleri ile sebumumsu smegmanın oluşmasına neden olmaktadır.

Balanitis/balanopostitis nedenlerini enfeksiyon kaynaklı ya da enfeksiyon kaynaklı olmayanlar olarak ikiye ayırabiliriz. Enfeksiyon kaynaklı balanopostitis sıklıkla sünnetsiz erkeklerde, kötü genital hijyen, smegmanın iritasyonu, diyabet ve immün sistemi baskı altında olanlarda ortaya çıkmaktadır.

Enfeksiyon Kaynaklı Balanitis/Balanopostitis

Mantar Enfeksiyonları

• Candida albicans: Glans penis ve foreskinde kızarıklık, kaşıntı, yanma ve peynirimsi bir akıntı yapan en sık balanitis nedenleri arasında yer almaktadır. Zamanla bu erken dönemi kuruluk, kaşıntı ve gruplar oluşturan düzensiz küçük kırmızı kabarıklıklar takip etmektedir. Alt idrar yollarında üretrite neden olabilmektedir. Balanopostit vakalarının $\%35$'ini oluşturur. Balanopostit, diyabetin ilk belirtisi olabilir. Sağlıklı erkeklerde, kandidal balanopostit diyabetin bir deri belirteci olabilir. Sistemik ve topikal antifungal tedaviler kullanılmaktadır.

• Dermatofitik mantar etkenleri: İinguinal ya da vücudun başka alanlarındaki dermatofitler glans penis ve foreskinde enfeksiyonlara neden olabilmektedir. Sistemik ve topikal antifungal tedaviler kullanılmaktadır.

• Pityriasis versicolor: Glans peniste yuvarlak, hafif üzeri kepekli ve hipopigmente plaklara neden olmaktadır. Topikal antifungal tedaviler kullanılmaktadır.

• Derin doku yerleşimli mikozlar: Histoplasma capsulatum, Cryptococcus neoformans, Penicillium marneffei, Blastomyces dermatitidis glans peniste ülsere lezyonlara neden olmaktadır. Amfoterisin B ve ketokonazol gibi sistemik antifungal kullanılmaktadır.

Bakteriyel Enfeksiyonlar

• Grup B streptokoklar, Grup A beta hemolitik streptokoklar ve Staphylococcus aureus: Glans peniste eritem, ödem ve selülite neden olmaktadır. Sistemik antibiyotikler kullanılmaktadır.

• Treponema pallidum (Sifiliz-Frengi): Primer sifilizde glans penis ve foreskinde yuvarlak ülserlere neden olmaktadır. Sekonder sifilizde ise ödem ile birlikte plaklar görülmektedir. Sistemik antibiyotik kullanılmaktadır.

• Neisseria gonorrhoeae (Bel soğukluğu): Glans ödemi, üretral sarı-yeşilimsi akıntı, kasıkta lenfadenopati, peniste ülserler olmaktadır. Sistemik antibiyotik kullanılmaktadır.

• Haemophilus ducreyi: Ağrılı ve yayılan ülserlere neden olmaktadır. Sistemik antibiyotik kullanılmaktadır.

• Mycoplasma genitalium: Glans penis ve foreskinde kanamaya eğilimli lezyonlar yapmaktadır. Bu lezyonlar olmaksızın üretrit yapabilmektedir. Sistemik antibiyotik kullanılmaktadır.

• Klamidya: İrritan balanite neden olmaktadır. Sistemik antibiyotik kullanılmaktadır.

• Gardnerella vaginalis ve diğer aeroblar: Kaşıntı, irritasyon yapabileceği gibi yaygın eritem ve irritasyon yapabilmektedir. Balık kokusuna benzer bir kokuya neden olmaktadır. Sistemik antibiyotik kullanılmaktadır.

• Nonspesifik Spiroketal ve Borrelia enfeksiyonları: Glans penis ve foreskinde gerginlik hissi, yüzeysel plaklar olmaktadır. Sistemik antibiyotik ve metronidazol kullanılmaktadır.

• Mycobacterium leprae ve Tüberküloz: Glans peniste papüller, ülserasyonlar olmakta ve bunlar skar ve granülomlar ile iyileşmekte, hatta fimozis gelişebilmektedir. Sistemik antitüberküloz tedavileri uygulanmaktadır.

• Anaerop bakteriler (Bacteroides, Fusobacterium, Anaerobic cocci, nonclostridial anaeroblar...): Eroziv bakteriyel balanitis olarak da tanımlanmakta ve gangrenöz balanit gelişebilmektedir. Kötü kokulu bir akıntı, glans peniste ödem, erozyonlar olmaktadır. İinguinal lenfadenopati gelişmektedir. Sistemik antibiyotik kullanılmaktadır.

Viral Enfeksiyonlar

• Herpetik balanitis ($\text{HSV}$): $\text{HSV}$ enfeksiyonunun ilk ataklarında klinik daha ağır seyredebilmektedir. Peniste ve kasıkta ağrı ile başlamakta, idrar yaparken zorlanma, hafif bir akıntı olabilmektedir. Bu süreç sonrasında gruplar oluşturan veziküller ortaya çıkmakta. Bu alanda erozyon ile birlikte kabuklanma ve $\mathbf{1-2\ \text{hafta}\ \text{içerisinde}\ \text{iyileşme}$** olmaktadır. $\text{HSV}$ tekrarlarında ise şikâyetler daha hafif kaşıntı ve yanma ile başlayarak veziküller, erozyon ve kabuklanma olmaktadır. Sistemik ve topikal antiviraller kullanılmaktadır.

• Human Papillomavirus ($\text{HPV}$), Genital Siğil: Glans peniste kaşıntı, yanma ve ağrı ile birlikte yama tarzında eritem, maküller ve papüller ortaya çıkmaktadır. Topikal $5-\text{FU}$, podofilin, imikimod, lazer, elektrokoter, kriyoterapiler yapılmaktadır.

• Varicella Zoster Virus ($\text{VZV}$): Zona hastalığına neden olur.

Protozoal Enfeksiyonlar

• Amoebic balanitis (Etken: Entamoeba histolytica): Ağrı ve idrar yaparken zorlanma ve ağrı-yanma olmaktadır. Glans peniste ödem, ülser ve erozyonlar gelişmektedir. Sistemik metronidazol kullanılmaktadır.

• Trichomonas vaginalis: Bol köpüklü, yeşilimsi-sarı, balık kokusunda bir akıntı olmaktadır. Glans peniste yüzeysel erozyonlar gelişmektedir. Sistemik metronidazol kullanılmaktadır.

• Leishmania donovani: Glans penis ve foreskinde ülserler görülmektedir. Sistemik ve topikal/lokal $5-\text{antimon biles¸ikleri}$ kullanılmaktadır.

Parazitik Enfeksiyonlar

• Sarcoptes scabiei var. hominis (Skabiyes, Uyuz): Kaşıntılı papüller, veziküller, sinüs traktları ve nodüller gözlenmektedir. Topikal ve sistemik antiparaziter ilaçlar kullanılmaktadır.

• Creeping eruption (Etken: Cutaneous larva migrans): Eritemli zeminde kaşıntılı, çizgisel solucan kıvrımlı, deriden kabarmalar görülmektedir. Sistemik albendazol kullanılmaktadır.

Enfeksiyon Kaynaklı Olmayan Balanitis/Balanopostitis

Deri Hastalıkları

• Circinate balanitis / Balanoposthitis (Reiter hastalığı): Glans peniste kenarları deriden kabarık, harita şeklinde, düzensiz kenarlı gri-beyaz lezyonlar görülmektedir. Sıklıkla Shigella gibi bir enfeksiyon sonrasında ikincil gelişen bir klinik tablodur. Buna konjonktivit, üretrit, artrit ve keratoderma blennorrhagicum eşlik edebilir.

• Lichen Sclerosus et Atrophicans: Genellikle şikâyet vermez ancak zamanla skleroza bağlı olarak foreskin geriye çekilemez, ağrı, irritasyon hatta idrar yapma zorluğu gelişebilir. Glans peniste ağrılı veziküller ve ülserasyonlar, beyaz renkte sklerotik plaklar görülmektedir.

• Balanitis Xerotica Obliterans: Kronik nonspesifik balanite neden olmaktadır.

• Zoon'un balanitisi: Sıklıkla hafif, belli belirsiz bir kaşıntı, irritasyon, ağrı olmaktadır. Glans peniste birbirinden bağımsız yuvarlak, kırmızı-turuncu renkte plaklar, foreskinde noktasal kanamalar (purpuralar) görülmektedir. Bu tablo görünümü ile "Cayenne pepper" olarak tanımlanmaktadır. Topikal ilaçlar ve CO2​lazer uygulanmaktadır.

• Psoriasis (Sedef hastalığı): Glans penis ve foreskinde kaşıntılı, kepekli plaklar gelişmektedir.

• Liken planus: Kaşıntılı, keskin kenarlı pembe-mor renkte plaklar gözlenmektedir.

• Seboreik dermatit: Eritemli zeminde kepeklenme gelişmektedir.

• Alerjik ve irritan egzamalar: Sıklıkla spermisitler, deterjanlar, parfüm içeren sabun ve duş jelleri, iç çamaşır ve deterjanlar, prezervatifler etkendir.

• Porokeratozis: Yuvarlak, ortasında atrofiler gösteren plaklar gözlenmektedir.

Diğer Hastalık Grupları

• Büllöz hastalıklar

• Dermatitis artefacta

• Crohn hastalığı ve ülseratif kolit

• Behçet hastalığı

• Nekrobiyozis lipoidika

• Hipereozinofilik sendrom

• Ksantomlar

• Histiyositoz X

• Sarkoidozis

Tümör Kaynaklı Balanitis/Balanopostitis

Premalign Durumlar (Kansere Dönüşebilen Durumlar)

• Erythroplasia of Queyrat: İyi sınırlı, kırmızı parlak renkte plaklar gelişmektedir. Neden tam olarak bilinmemekle birlikte kötü genital alan hijyeni, smegma, travma, sürtünme, ısı suçlanmaktadır. Skuamöz hücreli kanser ile karışma ve ona dönüşme riski nedeniyle dikkatli değerlendirilmelidir. Topikal 5−FU krem,kriyoterapi, elektrokoter,CO2​lazer uygulanmaktadır.

• Pseudoepitheliomatous: Glans peniste mika benzeri kalın beyaz keratotik plaklar gözlenmektedir.

• Bowen Hastalığı: Glans penis ya da foreskinde iyi sınırlı, üzeri skuamlı kırmızı plaklar görülmektedir. $\text{Squamous Cell Carcinoma’nın in situ formudur}$ ve $\%20$ oranında $\text{SCC}$'ye dönüşebilmektedir.

• Bowenoid papulosis: Glans peniste papül ve plaklar görülür.

Kanserler

• Squamous Cell Carcinoma

• Basal Cell Carcinoma

• Melanoma

• Mycosis fungoides

• Lösemiler

• Başka kanserlerin metastazları

Diğer Balanitis/Balanopostitis Nedenleri

• Travma

• İrritasyon

• Fixed Drug Eruption (Sabit ilaç reaksiyonu)

Çocuklarda Balanopostitis

Balanitis erkek çocukların $\%4$'ünde görülmektedir. Sıklıkla 2-5 yaş döneminde görülmekte ve sünnet derisinin geriye çekilemediği durumlarda ortaya çıkmaktadır. Neden tam olarak bilinmemekle birlikte uygun olmayan hijyenik koşullar sorumlu tutulmaktadır (Grup A hemolitik streptokoklar, $\text{E. coli, Pseudomonas, Klebsiella, Serratia}$ en sık etkenlerdir).

Glans penis ve sünnet derisinde kızarıklık, şişme, kaşıntı, ağrı, erozyon hatta ülserler gelişmekte; bunlara bağlı kanamalar, idrar yapmada zorluklar görülmektedir. Hafif-orta ateş ve yorgunluk eklenebilmektedir. Sık tekrarlarında Tip I diyabet düşünülmelidir.

Smegma ve Balanopostitis

Smegma, sünnet derisi altında deskuam epitel hücrelerinden oluşmaktadır. Yapısında skualen, beta-kolesterol, yağ asitleri bulunmakta ve kalsiyum fosfat ve magnezyum fosfat sabunları gelişmektedir. Bu nedenle kremsi sabunsu bir yapıya sahiptir. Zamanla bu alanda irritasyonlara neden olmakta, hatta yeterli temizliğin yapılmadığı durumlarda sertleşerek taşlaşabilmektedir. Smegma, irritasyon ve akıntıya neden olurken, cinsel ilişki sonrası ağrı yapabilmektedir.

Sünnet ve Balanopostitis

Sünnet, balanitis riskini ve bu riskin neden olabileceği penil kanserleri önlediği bilinmektedir.

Balanitis ve Balanopostitisten Korunma Yöntemleri

• Genital alanın hijyeni son derece önemlidir.

• Yıkanması sırasında sabunlar kullanılmamalıdır.

• Sabun içermeyen temizleme jelleri ve ılık su ile her banyoda penis ve glans penis yıkanmalıdır.

• Eğer sünnetsiz ise sünnet derisi geriye çekilerek temizlik iyi yapılmalıdır.

• Yıkama sonrası iyi kurulanmalıdır.

• İdrar sonrası silme ve kurulama iyi yapılmalıdır (sünnetsizlerde idrarın sünnet derisi geriye çekilerek yapılması önerilmektedir).

• Cinsel ilişki sonrası temizleme ve kurulamanın daha iyi yapılması önerilmektedir.