- Gösterim: 2278
"Dermatoloji muayene mutlaka yüz yüze yapılmalı" ilkesi günümüzde tartışılmakta. Günümüzde doktor - hasta görüşmelerinde mobil telefon-PC üzerinden sesli, video, fotoğraf ve metin formatında iletişimler sık kullanılmaya başlandı. Bu iletişim yöntemlerinde hastanın şikayetleri, öyküsü, lezyonların vücutta yerleşim yerleri ve genel özelliklerinin tanımlanmasında zorluklar yaşanmazken, lezyon boyut tanımında hasta ifadelerinde zorluklar yaşamaktayız. Lezyonların boyut tanımı cilt hastalıklarının tanısı, hastalığın vücut tutulum derecesinin değerlendirilmesi, tedavi seçimi ve tedavi takibinde son derece önemli. Ayrıca lezyon boyutu girişimsel dermatolojik müdahalelerde(lazer, RF ...) ücretlendirme hakkında ön bilgi istendiğinde de önem kazanmakta.
Hasta paylaşımlarındaki fotoğraflar üzerinden lezyonların İmage J yada IC measure gibi programlar kullanılarak metrik ölçümleri yapılabilmekte. Bu ölçümler için fotoğraflar üzerinde bir refransa ihityacımız var. Bunun için fotoğrafta hastanın gözü-irisi görünüyor ise bunun standart çapı(12-14 mm ) yada lezxyon çevresine konulacak 1 tl(26 mm çap) referans alınacak metrik ölçümler yapılabilir.
Hasta tarafından fotoğraf paylaşımı yapılamıyor ise, deri lezyonları çok sayıda ve vücutta dağınık yerleşiml ise ve lezyonların herbirinde klinik bulgu şiddetlerinde değişlikler görülüyor ise iletişimde ortak kullanılacak bir lezyon boyut tanımına ve herbir lezyonda klinik bulgu şiddetinin skorlamasının kullanımı gerekmekte. Bu amaçla dermatolojik hastalıkların kinik değerlendirilmesinde kullanılan "vücut yüzey alanı-body surface area-BSA" örneğinden yola çıkılabilir.
- BSA için hasta boy ve kilosundan yola çıkılarak vücut deri yüzey alanının hesaplanmasını sağlayan birçok matematiksel formüller ve bu formüllere spesifik basit cetveller kullanılmakta.
Ancak lezyon boyutu tanımında; BSA matematiksel formül/cetveller kullanılmadan sadece lezyonların geniş vücut tutulumlarında lezyon dağılım alanının % olarak tanımı için önemli. Bunun için eskiden beri kullanılan 14 yaş üzeri için 9 lar kuralı kullanılabilir.
Örneğin hasta cilt lezyonunun tüm sol kolunu ve sol elini kapladığını ifade ediyor ise lezyon boyutunun hastanın BSA nın % 9 unu kapladığı akla getirilmeli(hastanın kilo ve boyundan cetvelden BSA bulup bunun % 9 almaya gerek duyulmalı mı ?).
Hastanın yaşına göre vücut alanlarının BSA içertisindekki dağılımları ise aşağıda grafikte tanımlanmakta.
- Deri lezyonları büyük olduğunda BSA yüzde oranları kullanımı pratik iken daha küçük lezyonlarda 1 el boyutunun tanımı kullanılabilir. Burada unutulmaması gereken hastanın 1 el boyutudur. Hastanın 1 boyutu; el ayası ve parmak yüzeylerini tanımlar. 1 el yüzey alanı BSA % 1 ini eşittir.
Örneğin hasta cilt lezyonunun karınında 2 elini kaplayacak kadar bir alanda sınırlı olduğunu ifade ediyor ise lezyon boyutunun hastanın BSA nın % 2 si olduğu akla getirilmeli.
- Deri lezyonları el boyutundan çok küçük lezyonlarda parmak ünitesi tanımı kullanılabilir. parmuk ünit tanımı cilt hastalıklarında kullanılan topikal ürünlerin miktarı için zaten kullanımakta. Hastanın el iç yüzeyinde işaret parmağının ilk boğumunun yüzey alanı 1 parmak ucu ünitesi - 1 FTU olarak tanımlanır. İşaret, orta ve yüzük parmakların el iç yüzey alanları ortalama olarak aynı oldukları için her 3 parmakta eklem arası alanların yüzey alanlaarı 1 FTU olarak kabul edilmekte.
1 FTU tanımı referans alındığında işaret parmağının 2 eklem yüzey alanı 2 FTU, 3 eklem yüzey alanı yada 1 parmak tüm yüzey alanı 3 FTU, başparmağın yüzey alanı 2 FTU bir el yüzey alanı 32 FTU olarak oranlanabilir.
Farklı yaş grupları, cinsiyet ve ırklarda yapılan karşılaştırmalı çalışmalarda 1 el yüzey alanının 32.1 ± 1.3 FTU olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. Burdan yola çıkılarak FTU değeri eğer % BSA oranı olarak ifade edilecek ise % BSA = FTU x 0.03 formülü kullanılabilir. Aşağıdaki tabloda hastanın deri lezyon yüzey alan ifadeleri ve bunlara karşılık gelen yüz ve vücut yüzey % alan oaranları gösterilmekte.
Burada belkide kullanılabilecek diğer bir ayrıntı hastanın ifade ettiği alanın içerisinde lezyonların bu alanın olarak ne kadarını kapladığının tanımıdır. Örneğin hasta kolda 1 FTU alanda kırmızı döküntüler tarif etmekte, ancak bu alann içerisinde döküntüler alanın ancak % 70 ini kaplıyor ise 1 FTU yüzey aslanınaın % 70 düşünmek zorundayız. Hastanın % oranlarını ifadesinde bir standart olmalı bunun için hastaya aşağıdaki gibi % tutulum grafikleri verilebilir.