Son yıllarda spor ve fiziksel aktivitelere katılırken fondöten başta olmak üzere kozmetik kullanma eğilimi artmaktadır. Bu aktiviteler sırasında fondöten kullanmanın cilt sağlığı üzerindeki etkilerini anlatmaya çalışacağız.

İnsan vücudundaki en büyük organ olan cilt, sağlıklı bariyer sistemiyle vücudu fiziksel (örn. sıcaklık, mekanik yaralanma, ultraviyole radyasyon), kimyasal (örn. tahriş edici maddeler, alerjenler) ve mikrobiyal (örn. bakteri, mantar, virüs) saldırılardan korumak için hayati öneme sahiptir ve çevresel mikroplara karşı bir koruyucu ve giriş bariyeri görevi görür. Ayrıca cilt bariyeri, derinin nem içeriğinin korunması ve deriden nem kaybını önlemek için de son derece önemlidir. Sağlıklı bir cilt profili; nem ve yağ seviyesi, elastikiyeti, gözenek sayısı ve sebum dağılımı ile tanımlanabilir. Profildeki değişiklikler cilt sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Cilt sağlığının korunmasında ortalama sekiz saat uyku, dengeli beslenme, cilt yüzey mikrobiyomunun korunması, kişisel temel cilt bakımlarının yapılması ve egzersiz önemlidir. Bunlar arasında egzersiz, vücudun ısı homeostazında, metabolizma hızında ve cildimizde değişikliklere neden olmaktadır. Vücut iç sıcaklığının 37∘C'den 0.2∘C kadar yükselmesi, birkaç fizyolojik ve termal değişikliğe yol açar: cildimizde kan akımında artış, terleme, sebum artışı; bunlara ek olarak ter ve sebum bezlerinin kanallarının genişlemesi, deri gözeneklerinde genişleme. Egzersiz sırasında deri yüzeyinde yoğun bir atık oluşmaktadır. Cildin yüzeyindeki bu atık temizlenmezse çoğalabilir ve bu da cilt sorunlarına yol açabilir. Egzersizin cilt durumu üzerinde olumlu bir etkisi olmasına rağmen, egzersiz sırasında cilde uygulanan fondöten gibi makyaj ürünleri cilt durumu üzerinde potansiyel olarak olumsuz bir etkiye sahip olabilir.

Egzersiz salonlarında yapılan anketlerde kadınların %60'ının spor salonundayken fondöten kullandıkları ve yüz makyajı yaptıkları gösterilmektedir. Egzersiz sırasında sosyal medya paylaşımlarının artışı önemli bir rol oynamaktadır. Bu değişen alışkanlıklar değerlendirilerek egzersiz sırasında makyaj yapan kişilerde cilt problemleri araştırılmıştır (2024 yılında ABD'de). Bu araştırmada katılımcıların yüzlerinde T ve U bölgelerinde (yüzün alın ve burun kısmını tanımlayan zengin sebase bezlerin bulunduğu T bölgesi, T ve ağız çevresinin dışında kalan sebase bezlerin daha az olduğu U bölgesi) nem, elastikiyet, sebum, yüz gözenekleri ve yağ seviyeleri ölçülerek kayıt altına alınmıştır. Yüzlerinin yarısına aynı fondöten uygulanmış ve tüm katılımcılar 20−25∘C, $\%55-65$ nem koşullarında aynı egzersiz programına alınmıştır. Egzersiz sonrasında aynı ölçümler tekrarlanmıştır.

Bu çalışmanın sonuçlarına bakıldığında, aşağıdaki bulgular elde edilmiştir:

• Nem Ölçüm Değerleri: Yüzün T ve U bölgelerinde nem ölçüm değerleri egzersiz sonrası terleme ile yükselmiş, ancak fondöten uygulanan ve uygulanmayan yüz alanları arasında ölçüm farkları bulunmamaktadır.

• Elastikiyet Seviyeleri: Yüzün T bölgesinde fondöten uygulanan ve uygulanmayan yüz alanlarında egzersiz sonrası elastikiyet seviyelerinde önemli ölçüde artış gözlenmiştir. Ancak U bölgesinde egzersiz sonrası elastikiyet seviyelerinde önemli bir fark görülmemiştir.

• Cilt Gözeneklerinin Boyutu:

  • Yüzün fondöten sürülmeyen T bölgesinde egzersiz sonrası cilt gözeneklerinin boyutunda önemli ölçüde artış gözlenmiştir.

  • Fondöten sürülen T bölgesinde ise egzersiz sonrası gözenek boyutlarında önemli bir değişim gözlenmemiştir.

  • U bölgesinde ise fondöten sürülen ve sürülmeyen tarafta egzersiz sonrası önemli bir fark gözlenmemiştir.

• Sebum Üretimi:

  • Yüzün fondöten uygulanan T bölgesinde egzersiz sonrası sebum üretiminde önemli ölçüde artış gözlemlenirken, uygulanmayan T bölgesinde hafif azalmıştır.

  • Fondöten uygulanan ve uygulanmayan U bölgesinde sebum yine artmıştır; ancak aralarında önemli bir fark bulunamamıştır.

• Cildin Yağ İçeriği:

  • Yüzün fondöten uygulanmayan T ve U bölgelerinde egzersiz sonrası cildin yağ içeriğinde önemli ölçüde artış gözlenmiştir.

  • Ancak fondöten uygulanmış makyaj gruplarındaki T ve U bölgelerinde egzersiz sonrası cildin yağ içeriğinde önemli ölçüde azalma gözlenmiştir.

Egzersizler Sırasında Makyaj (Fondöten) Kullanımının Cilt Üzerindeki Etkileri

Nem Üzerindeki Etkisi

Egzersiz, yüzde T ve U bölgelerinde ciltte nem artışı sağlamaktadır. Ancak, makyajlı bölgedeki nem, makyajsız bölgeye göre daha fazla artmaktadır. Bu durum, makyajın nemin ciltten buharlaşmasını engellemesinin bir sonucu olabilir. Fondöten kremi genellikle "pigmentli nemlendirici" olarak adlandırılır ve cilt üzerinde uzun süre kalmak üzere tasarlanmıştır. Farklı fondöten kremleri (yağ bazlı, su bazlı ve susuz fondötenler) bulunmaktadır. Bu farklı fondöten içerikleri, cilt koşullarını değiştirebilecek bileşenlere sahiptir ve cildin nem artışında bu farklı içerikler etkili olabilir.

Elastikiyet Üzerindeki Etkisi

Egzersizden sonra cildin elastikiyeti arttı; ancak makyajlı bölgelerde, makyajsız bölgelere göre daha fazla artış gözlemlendi. Bu artış, nem mekanizmasının bir sonucu olabilir.

Gözenek Boyutu ve Tıkanma Riski

• Egzersizden sonra makyajsız T bölgesinde gözeneklerin boyutu ve sayısı önemli ölçüde artarken, makyajlı T bölgelerinde gözenek boyutu ve sayısı egzersizden sonra hafifçe arttı (anlamlı bir artış değil).

• Bu durum, makyajın gözenekleri tıkamasının olumsuz bir sonucu olabilir. Gözenekler tıkalıysa, ter salgısı düzgün bir şekilde gerçekleştirilemez; ciltteki sebum ve atık maddeler birikebilir ve bunlar da cilt sorunlarına neden olabilir. Terin makyajla birleşmesinin gözenekleri tıkayarak cilt için daha büyük bir sorun oluşturabileceğini unutmamak önemlidir.

Sebum Üretimi Üzerindeki Etkisi

• Egzersizden sonra makyajsız T bölgesinde cildin sebumu azaldı, ancak makyajlı bölgelerde sebum arttı.

• Makyajsız ve makyajlı U bölgesinde ise sebum arttı.

• Bu bulgular, egzersiz sırasında makyaj kullanımının zararlı etkilerinin belirgin bir örneğidir. Bu durum, makyaj kullanımının gözenekleri tıkadığını, bunun da negatif bir sebum seviyesine yol açtığını göstermektedir.

Cildin Yağ İçeriği Üzerindeki Etkisi

Egzersizden sonra, makyajsız bölgedeki yağ seviyeleri artarken, makyajlı bölgedeki yağ seviyeleri azalmaktadır. Bu nedenle, egzersiz sırasında makyaj yapılması cildin kurumasına yol açabilir.

Bu bulgular, egzersiz sırasında makyaj ve fondöten kullanmanın cilt yağını azaltabileceğini ve kuruluğa neden olabileceğini göstermektedir. Ek olarak, gözenekleri tıkayabilir ve sebum üretimini artırabilir.

Bu nedenle;

• Kuru cilt rahatsızlığı olan kişilerde egzersiz sırasında fondöten kullanımı cilt kuruluğunu artırabilir.

• Akne cilt rahatsızlığı olan kişilerde ise egzersiz sırasında fondöten kullanımı akne problemlerini artırabilir.

Egzersiz sırasında makyaj ve fondöten kullanımı önerilmemektedir. Egzersiz sırasında gözeneklerin olası tıkanıklığını azaltmak için egzersizden önce yüzün nazikçe yıkanması önerilmektedir.