Kıl Folliküllerine Hormonların ve Nöral Uyarımın Etkisi

Kıl folliküllerinin büyümesinde en önemli hormonlar androjenlerdir. Ergenlik döneminde hem kadınlarda hem de erkeklerde androjenler, koltuk altı ve kasık gibi bölgelerdeki vellus kıllarının terminal kıllara dönüşmesini sağlayarak cinsel kimliğe özgü kıl dağılımını oluşturur.

Androjenlerin kıl follikülleri üzerindeki etkileri, vücut bölgelerine göre farklılık gösterir:

• Güçlü etki: Sakal, koltuk altı, kasık, gövde ve saçlı derinin ön bölgeleri.

• Orta etki: Kol ve bacaklar.

• Zayıf etki: Saçlı derinin temporal ve suboksipital alanları.

• Etkisiz: Kirpikler.

Androjenler, vücut kıllarını kalınlaştırıp sayısını artırırken, saçlı derinin ön ve tepe bölgelerinde tam tersi bir etki göstererek terminal kılları vellusa dönüştürür ve saç dökülmesine yol açar. Bu paradoksal durum, aynı androjen seviyelerine rağmen bazı bireylerde genetik yatkınlık nedeniyle daha fazla dökülme olabileceğini göstermektedir. Yapılan çalışmalar, 5α-redüktaz tip 2 enzimini daha aktif hale getiren genetik faktörlerin, dihidrotestosteron (DHT) oluşumunu artırarak bu süreci hızlandırdığını ortaya koymuştur.

Dermal Papilla ve Nöral Etkiler

Kıl follikülünün dermal papillasında androjenler için reseptörler bulunur. Testosteron ve DHT bu reseptörler aracılığıyla insülin benzeri büyüme faktörünü (IGF-1) aktive ettiğinde kıllar anagen (büyüme) evresine girer. Ancak dönüştürücü büyüme faktörü-β (TGF-β) aktive olduğunda, bu durum follikülün gelişimini baskılar.

Son araştırmalar, dermal papillada bulunan periferik sinirlerin, merkezi sinir sistemi ile bağışıklık sistemi arasındaki ilişkiyi düzenleyen nöropeptidler salgıladığını göstermektedir. Bu nöropeptidlerden bazıları Substance P (SP) ve kalsitonin geni ile ilişkili peptittir (CGRP).

• Substance P, ağrı iletiminde rol alsa da, kıl folliküllerinin büyümesini ve anagen evreye girmesini destekler.

• CGRP ise follikül çevresindeki damar ağını genişleterek kanlanmayı artırır.

Stres kaynaklı saç dökülmeleri, bu mekanizmalarla açıklanmaktadır. Terminal kıllar, velluslara göre daha yoğun ve düzenli bir damarsal ağa sahiptir, bu da onların daha hızlı büyümesini ve beslenmesini sağlar.