Nummuler dermatit, yuvarlak-oval şekildeki egzamatöz deri lezyonlarını tanımlamaktadır. Lezyonların şekillerinden dolayı diskoid ve madeni para egzaması (coin dermatitis) gibi tanımlamalar da kullanılmaktadır.

Nummuler dermatit, ağırlıklı olarak $15-25$ yaş arası kadınları ve $50-65$ yaş arası erkekleri etkileyen, iki tepe noktalı bir yaş dağılımına sahiptir. Hastalığın toplumdaki yaygınlığı $\%0,1$ ile $\%9,1$ arasında değişmektedir. Çocuklarda nadirdir.

Nedenleri ve Tetikleyici Faktörler

Nummuler egzamanın kesin nedeni bilinmemektedir, ancak gelişiminde rol oynayan birçok faktörden bahsedilmektedir:

• İçsel Nedenler: Kuru deri, azalmış cilt lipit üretimi, stres, varisler ve atopik yapı (alerjik yatkınlık). Kronik venöz staz (toplardamar yetmezliği), bireyleri alt ekstremitelerde nummuler dermatit gelişimine yatkın hâle getirebilir.

• Dışsal Faktörler: Alerjenler, özellikle stafilokok bakterileri, mevsimsel değişimler, aşırı alkol alımı ve bazı ilaçların (antiviraller, interferon, izotretinoin, retinoidler, guselkumab, ribavirin ve altın bileşikleri) alımı. Tahriş edici ve kurutucu sabun kullanımı, sık sık sıcak suyla banyo yapma. Düşük nemli ortamlar. Cilt travması (Köbner fenomeni olarak da bilinir) ve yün gibi sert kumaşlara maruz kalma.

• Sorumlu Alerjenler: Alerjenler içerisinde meme implantları, kauçuk kimyasalları, kokular, formaldehit, neomisin, krom ve nikel ile dişte amalgam dolgularda kullanılan cıva suçlanmaktadır. Özellikle yaşlılarda "Dermatophagoides farinae" (mayt) ve ev tozları en sık duyarlılaştırıcılar arasındadır.

• Nummuler dermatitin kesin nedeni (etiyolojisi) bilinmemekle birlikte, gelişiminde rol oynayan çok sayıda faktör bulunmaktadır.

Klinik Seyir ve Belirtiler

• Mevsimsel İlişki: Hastalık, sıklıkla derinin kuruduğu kış aylarında görülür; ancak erkeklerde yaz döneminde artışlar gözlenmektedir.

• Alevlenme: Yünlü giysiler, sabunlar, sık banyo ile aşırı su teması atakları tetikler (provoke eder).

• Lezyon Özellikleri: Genellikle çapları $3-4\text{ cm}$'yi bulan, madeni para büyüklüğünde, iyi sınırlanmış yuvarlak-oval kırmızı lezyonlar ile karakterizedir. Lezyonlar simetrik yerleşim göstermektedir.

• Yerleşim: Hastalık sıklıkla bacaklarda, el sırtında, dirsekte ve kolların dış kısmında başlamakla birlikte, gövdede herhangi bir yerde de yerleşim gösterebilmektedir. Yüz ve saçlı deri tutulumu yok denecek kadar azdır.

• Dönemler: Hastalık bazı olgularda uzun düzelme dönemlerine (remisyon) girmekte, sonra tekrar alevlenmektedir.

  • Akut (Erken) Dönem: Lezyonlarda ödem, akıntı (eksüdasyon) ve kabuklanma (krut) izlenir.

  • Kronik Dönem: Kepeklenme ve deride kalınlaşma (likenifikasyon) öne çıkmaktadır.

• Kaşıntı: Erken dönemde lezyonlarda kaşıntı ve hatta yanma olabilmektedir. Kaşıntı özellikle akşam saatlerinde daha artmaktadır.

• İyileşme Sonrası: İyileşme sürecinde hipopigmente (açık renkli) ya da hiperpigmente (koyu renkli) lekeler kalabilmektedir.

• Özel Durumlar: Çok yaygın lezyonlar ve ağır klinik tablo, Hepatit $\text{C}$ nedeni ile ribavirin kullanan kişilerde gözlenmiştir.

Tanı

Tanı amaçlı olarak, kronik ve dirençli olgularda nedenleri bulmak için yama testleri (patch testleri) yapılabilir.

Nummuler Dermatit Tedavisi ve Yönetimi

Nummuler dermatitin tedavisi, doğal cilt bariyerini onarmaya ve cildi kurutan ve tahriş eden davranışlardan kaçınmaya odaklanır.

Genel Önlemler ve Cilt Bakımı

• Nemlendirme: Vazelin gibi yoğun nemlendiricilerle sık sık nemlendirme önerilir. Seramid içeren nemlendiricilerin, cildin su kaybını (transepidermal su kaybını) azaltmada etkili olduğu kanıtlanmıştır.

• Banyo Alışkanlıkları: Hastalara kısa ($\le 5$ dakika), ılık duşlar almaları, nazik nemlendirici sabunlar kullanmaları ve duştan hemen sonra, cilt hala hafif ıslakken nemlendiriciler uygulamaları tavsiye edilmelidir.

• Diğer Önlemler: Ayrıca, dar giysilerden ve tahriş edici kumaşlardan kaçınmaları ve ortamı nemlendirmek için bir nemlendirici cihaz kullanmaları önerilmelidir.

Topikal Tedaviler

• Topikal Kortikosteroidler: Yüksek veya çok yüksek etkili (Sınıf I-III) topikal kortikosteroidler, etkilenen cilde günde $1-2$ kez uygulandığında iltihabı ve kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olur.

• Kalsinörin İnhibitörleri: Topikal kalsinörin inhibitörleri (takrolimus, pimekrolimus) steroid azaltıcı topikal ajanlar olarak kullanılabilir. Tipik bir alternatif tedavi programı, hafta içi topikal kortikosteroidleri ve hafta sonları topikal kalsinörin inhibitörlerini içerir.

• İntralezyonel Steroidler: İzole ve dirençli lezyonlar için intralezyonel enjeksiyon bir tedavi seçeneği olabilir.

Fototerapi (Işık Tedavisi)

Topikal tedavinin mümkün olmadığı yaygın hastalıklarda, dar bant $\text{UVB}$ ışık tedavisi düşünülmelidir.

• Işık tedavisi haftada $2-3$ kez uygulanmalı ve uygun süreye ve istenen klinik yanıta kadar yavaşça titre edilmelidir.

• $30$ tedaviden sonra yanıt alınamazsa tedavi kesilmelidir.

• Yanıt veren hastalarda, uygulama sıklığı ihtiyaca ve tolere edilebilirliğe bağlı olarak, bir ay boyunca haftada bire, ardından $2$ ay boyunca iki haftada bire düşürülmelidir.

• Fototerapi gören tüm hastalar için, cilt kanseri riskindeki olası artış, her hastada sistemik immünsüpresan kullanımından kaçınmanın faydalarıyla karşılaştırılmalıdır.

Sistemik Terapiler (Yaygın Dirençli Hastalık)

Işık tedavisinin mümkün olmadığı durumlarda, yaygın ve dirençli hastalıkları tedavi etmek için sistemik immünosüpresanlar ve immünomodülatörler kullanılmıştır:

• Sistemik Kortikosteroidler: Oral prednizon tedavisine günde $40\text{ mg}$ dozla başlanabilir ve doz, kesilmeden önce her $5$ günde bir $10\text{ mg}$ azaltılabilir. Alternatif olarak, intramüsküler $40\text{ mg}$ triamsinolon dozu en fazla $3$ ayda bir verilebilir.

• Metotreksat: Haftada $10$ ila $15\text{ mg}$'lık bir doz, sistemik kortikosteroidlerin kullanılamadığı (kontrendike olduğu) veya hastalığın kortikosteroidin kesilmesinden kısa bir süre sonra tekrarladığı hastalar için alternatif bir tedavidir.

• Siklosporin: Sistemik kortikosteroidlere ek bir alternatif olarak günde $3-5\text{ mg/kg}$ dozunda uygulanır.

• Dupilumab: Orta ila şiddetli atopik dermatit tedavisi için onaylanan bu $\text{IL}-4$ ve $\text{IL}-13$ inhibitörünün, nummuler egzaması olan birkaç küçük hasta serisinde etkili olduğu bildirilmiştir.

İkincil Enfeksiyon ve Kaşıntı Tedavisi

• Bakteriyel Enfeksiyon: İkincil bakteriyel enfeksiyon belirtileri varsa veya lezyonlu deriden alınan bakteriyel sürüntü pozitifse, lezyonların yerelleşmiş veya yaygın olmasına bağlı olarak topikal veya oral antistafilokokal antibiyotiklerle tedavi önerilir. Antibiyotik seçimini duyarlılık testleri ve lokal antibiyotik direnç kalıpları etkileyebilir.

• Kaşıntı (Pruritus): Hidroksizin veya difenhidramin gibi sakinleştirici antihistaminikler, özellikle geceleri görülen şiddetli kaşıntıyı hafifletmek için kullanılabilir.