Hyaluronik asit (HA) dolguları, günümüzde en yaygın kullanılan dolgu maddeleri arasında yer almaktadır. Glikozaminoglikan yapısına sahip olan hyaluronik asit, dokularda hücre dışı matris oluşturur ve yüksek su tutma kapasitesine sahiptir. HA, temel olarak bir polisakkarid zinciridir.

Hyaluronidaz, HA zincirini parçalayan bir depolimeraz enzimidir (endoglycosidases). İngiltere'de, hyaluronidaz, deri veya kas içine yapılan ilaç enjeksiyonlarında, ilaçların dokuda daha kolay yayılabilmesi için lisanslı bir şekilde kullanılmaktadır. Ancak, hyaluronik asit içeren dolguların eritilmesi için lisansı bulunmamaktadır; bu nedenle kullanımı off-label (endikasyon dışı) olarak değerlendirilmektedir. Bu durum, uygulama sırasında hastanın bilgilendirilmesi ve onayının alınmasını gerektirir.

Hyaluronik asidin estetik amaçlarla kullanımı sırasında, yanlışlıkla damar içine veya çevresine enjeksiyon yapılması, damarın tıkanmasına veya kan akışının engellenmesine yol açabilir. Ayrıca, uygulama miktarının fazla olması, uygulama hatalarından kaynaklanan asimetriler ve HA nodüllerinin gelişmesine neden olabilir. Bu tür durumlarda hyaluronidaz kullanılmaktadır. Hyaluronidaz, memelilerden (örneğin sığırlar ve insanlar), kancalı kurtlar ve mikroorganizmalar gibi kaynaklardan elde edilmektedir. Günümüzde, rekombinant insan hyaluronidazı kullanılmaktadır; bu nedenle, düşük de olsa alerjik reaksiyon riski bulunmaktadır.

Hyaluronidaz, dokuya enjekte edildiğinde HA üzerindeki etkisini hızla gösterir; yarılanma ömrü yaklaşık 2 dakikadır, ancak dokudaki etkinliği 24-48 saat sürmektedir. Etkili bir klinik yanıt için düşük dozlarda uygulanması gerekmektedir. Hyaluronidaz dozu, kullanılan HA dolgusunun partiküler yapısına, çapraz bağların varlığına ve HA konsantrasyonuna bağlıdır. Bu nedenle, uygulama öncesinde kullanılan HA hakkında detaylı bilgi edinilmesi önemlidir.

Hyaluronidaz'ın Özellikleri ve Kullanımı

• Hyaluronidaz, 2–8°C gibi düşük sıcaklıklarda saklanmalıdır. Oda sıcaklığında ise yaklaşık 12 ay boyunca stabil kalabilir. Ürün açıldıktan sonra hemen kullanılmalıdır.
• Bazı hyaluronidaz preparatları "Thimerosal" içermektedir. Bu civa bazlı koruyucu, günümüzde lens temizleme solüsyonlarında bile kullanılmaktadır ve alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bu nedenle, Thimerosal içermeyen hyaluronidaz tercih edilmelidir. Ancak, bu ürünler uygulama alanında hafif kaşıntı ve eritem oluşturabilir.
• Hyaluronidaz'a düşük dozlarla başlanmalıdır. 50 U/ml'lik hyaluronidazdan 5-10 U, sırasıyla 0.1-0.2 ml olarak uygulanmalıdır. Alerjik reaksiyon ve hyaluronik asit seviyesinin azalmasına bağlı olarak doz, iki hafta içinde artırılarak uygulanır. 75 ünite hyaluronidaz içeren (Lee Pharmacy, Inc.; 50 U/cc) bir preparat, 1.5 cc 0.5% lidokain ve adrenalin karışımı ile kullanılabilir veya 100 U/ml'lik çözümden 0.025–0.05 ml her alana uygulanabilir.
• Hyaluronidaz kullanım dozları standart hale getirilmiştir.
  • Eğer enzim, hyaluronik asit (HA) kullanımına bağlı bir damarsal problem dışında kullanılacaksa, 20 mg/ml HA içeren 0.1 ml'lik bir HA dolgusu için 5 U hyaluronidaz yeterlidir. İlk uygulamadan sonra 48 saat beklenir ve etki değerlendirilerek gerekirse tekrar uygulanır.
  • Eğer enzim, HA kullanımına bağlı damarsal bir problemde kullanılacaksa, yüksek dozlarda (450–1500 ünite) uygulanmalıdır. Damar problemi yaşanan bölgeye çoklu noktalara enzim uygulanır ve ardından masaj yapılır. 60 dakika beklenerek damarsal problemin çözülüp çözülmediği kontrol edilir. Gerekirse işlem tekrarlanabilir ve 1 saat arayla toplamda 4 kez uygulanabilir.
• Hyaluronidaz'ın yan etkileri ve önceden yapılacak deri testlerinin olmadığı hastaya açıklanmalıdır. Hyaluronidaz, serum fizyolojik (SF) veya saf su ile sulandırılmalıdır. SF ile dilüe edildiğinde uygulama ağrılı olabilir; bu nedenle anestezikler eklenebilir. Enzimin pH 7'de etkili olduğu unutulmamalı ve bu nedenle dilüsyonda pH'nın korunması gerekmektedir. Genellikle 150 U'luk enzim preparatı, 1 ml 0.9% SF ile sulandırılmaktadır.

• Enzim, kullanım amacına göre 1-10 mL arasında seyreltildiğinde uygulanmalıdır. Her uygulama noktasına 0.05-0.1 mL, yani toplamda 7.5-15 U dozunda enzim enjekte edilmelidir. Uygulama işlemi yavaş bir şekilde gerçekleştirilmelidir.
• Eğer uygulama sırasında çok yüzeysel bir nodülden bahsediliyorsa, 30-gauge (0.3 x 13 mm) iğne kullanılmalıdır. Daha derin nodüller için ise 27-gauge (0.4 x 20 mm) veya 26-gauge (0.45 x 10 mm) iğne tercih edilmelidir. Nodül derin ise uygulama nodülün içine, yüzeysel ise nodülün altına yapılmalıdır.
• Eğer nodül non-inflamatuar ise, 24-48 saat içinde gerileme gözlemlenir; inflamatuar ise bu süre uzayabilir ve kontrol için 2 hafta sonra tekrar değerlendirme yapılmalıdır. Nodül inflamatuar görünüyorsa, hatta apse benzeri bir durumdaysa, mutlaka günde 250 mg ciprofloxacin veya levofloxacin başlanmalıdır. Hyaluronidaz enfeksiyonu yayma potansiyeline sahiptir.
• Eğer uygulama alanına son 48 saat içinde botoks yapılmışsa, dikkatli olunmalıdır; çünkü hyaluronidaz bu durumu da yayabilir. Hyaluronidaz, anafilaksi riski yüksek bir ilaçtır. Bu nedenle, damar problemleri yoksa aciliyet gerektirmeyen durumlarda alerji testi yapılmalıdır. Bunun için hastanın kolunun iç kısmına 4-8 ünite hyaluronidaz enjekte edilerek 30 dakika sonra uygulama alanı gözlemlenmelidir. Kızarma, ödem ve kaşıntı gelişirse, bu alerjinin pozitif olduğunu gösterir.
• Hyaluronidazın kaynağı da önemlidir. Örneğin, sığır veya kuş kaynaklıysa, hastanın bu hayvanlara karşı alerjisi olup olmadığı sorgulanmalıdır. Ayrıca, hyaluronidazın bazı ilaçlarla etkileşime girebileceği unutulmamalıdır; furosemid, benzodiazepinler, fenitoin, dopamin ve alfa adrenerjik agonistler gibi. Bu nedenle, hastanın ilaç kullanımı öyküsü dikkatlice alınmalıdır. Bazı ilaçlar enzimin etkinliğini azaltabilir; anti-inflamatuar ilaçlar (ibuprofen, aspirin, diklofenak vb.), antihistaminikler, mast hücre stabilizatörleri, vitamin C, flavonoidler ve antioksidanlar gibi. Hyaluronik asit uygulaması sonrası damarsal bir komplikasyon riskinde hyaluronidaz uygulama algortması

 

Hyaluronik asit uygulaması sonrası damarsal olmayan bir komplikasyon riskinde hyaluronidaz uygulama algortması