Sikatrisyel, yani saçlı deride yaşanan hasar nedeniyle saç köklerinin kalıcı olarak hasarlandığı saç dökülmeleri ikiye ayrılmaktadır:

1. Primer (Birincil) Nedenlere Bağlı Alopesiler

2. Sekonder (İkincil) Nedenlere Bağlı Alopesiler

Primer Sikatrisyel Alopesi

Bu gruptaki alopesilerde problemler sadece saçlı deri ile sınırlıdır. Saçlı deride yaşanan bu sorunlar, saç foliküllerinde iltihabi hasar ile fibrozis (nedbeleşme) yaparak saçların kalıcı olarak dökülmesine ve saçlı deride skatrislerin (izlerin) gelişmesine neden olmaktadır.

Bu gruptaki hastalıklar, saçlı deride iltihabın oluşumunda rol oynayan lenfosit ve/veya nötrofil gibi inflamasyon hücrelerinin varlığına göre de sınıflandırılmaktadır.

Lenfositlerin Rol Oynadığı Primer Sikatrisyel Alopesiler

• Lichen Planopilaris (Liken Planopilaris): Lichen planus'un saçlı deri tutulumudur. Üç varyantı saptanmıştır:

  • Klasik Liken Planopilaris: Foliküler liken planus olarak da bilinir. Daha çok erişkinlerde, kadınlarda daha sık gözlenir. Genellikle 25-70 yaş döneminde ve sıklıkla 40 yaşlarında görülür. Irksal farklılık yoktur. Saç foliküllerinde, özellikle bulge başta olmak üzere üst kısımda T lenfositler yoğundur. İlaçlar (özellikle altın ve quinacrine hydrochloride gibi) suçlanmakta ancak tam etiyolojisi bilinmemektedir. Sıklıkla saçlı deride kaşıntı ile başlar. Kepeklenme ve saçlarda anagen evrede dökülme vardır. Yanma ve ağrı olabilir. Kıl folikülleri çevresinde eritem (kızarıklık) ve skuam (kepeklenme) gözlenir. Klinik tabloya Androgenetik Alopesi (AGA) ve Kadın Tipi Saç Dökülmesi (FPHL) eklenmesiyle klinik durum daha da artmaktadır. Tedavide güçlü kortikosteroid içerikli losyonlar ve hastalıklı alanlara kortikosteroid enjeksiyonları kullanılmaktadır. %10’dan fazla tutulumlarda tetrasiklin ve hidrokininler kullanılmaktadır.

 

• Frontal Fibrosing Alopesi: Postmenopozal frontal fibrosing alopesi olarak da tanımlanmaktadır. Postmenopozal kadınlarda gözlenir. Frontal (alın) saç çizgisinin 1-2 cm gerisine yerleşerek bu çizginin gerilemesine neden olur. Saç folikülleri çevresinde eritem ve saç dökülme plakları vardır. Nadiren kaşları ve vücut kıllarını da etkileyebilir. Simetrik frontal saç ön çizgisinde bant şeklinde gerileme olur (0.5 ile 8 cm arasında). Kaşıntı ve yanma yoktur. Basit saç çekme testi (Pull testi) negatiftir. Aktif lezyon alanlarında saç folikülü çevresinde eritem gözlenebilir. Tam bir tedavisi yoktur. Kortikosteroidler topikal ya da lezyon içerisine enjeksiyon şeklinde uygulanır. Finasterid tablet ve minoksidil topikal olarak kullanılabilmektedir.

• Piccardi–Lassueur–Graham Little Sendromu: Erişkinlerde gözlenir. Nedeni bilinmemektedir. Saçlı deride skatris ile alopesi gelişir. Koltuk altı, kasık bölgesi ve hatta gövdedeki kılları etkileyebilir. Etkilediği alanlarda saç ve kıllarda dökülmenin yanında, foliküler uyan çıkıntılı papüller de yapmaktadır.

• AGA ya da FPHL Paternlerine Benzer Dökülme Yapan Fibrosing Alopesi: Hastalarda AGA ve FPHL paterninde dökülme bulunmakta ancak arada aşırı kaşıntı ile saç dökülmelerinde artış yaşanmaktadır. AGA ve FPHL tedavilerinin yanında topikal kortikosteroidler kullanılmaktadır.

• Pseudopelade of Brocq: Alopesi areata'ya benzemektedir. Etiyolojisi bilinmemektedir. Saçlı deride sınırlı bir klinik tablodur. Asemptomatik (belirti vermeden) seyretmektedir. Pull testi negatiftir. Konfeti tarzında saç dökülme alanlarının yanında büyük plaklar da yapmaktadır. Alopesi alanları hipopigmente (rengi açılmış) ve atrofik (incelmiş) olabilir. Tedavi aynıdır.

• Central Centrifugal Cicatricial Alopecia (Sentrale Santrifügal Sikatrisyel Alopesi): Afrika ırklarında gözlenmekte ve hastaların sıklıkla saçlarını düzleştirmek amaçlı yaptıkları sıcak metal tarak işlemlerine bağlıdır. Asemptomatiktir. Saçlı deride gerginlik, batma hissi ve kaşıntı olabilir. Orta hatta vertex'te (tepede) başlayarak yayılmaktadır. Tedavi aynıdır.

• Alopecia Mucinosa: Foliküler musinozis olarak bilinmektedir. Tüm yaş dönemlerinde gözlenir. Erkeklerde biraz daha fazladır. Mycosis Fungoides ile birlikteliği önemlidir. Saçlı deri, ense, kaş ve kirpikler etkilenebilir. Lezyonlarda kaşıntı, terleme ve duyu kaybı bulunmaktadır.

• Keratosis Pilaris Spinulosa Decalvans / Folliculitis Spinulosa Decalvans: Daha çok çocukluk döneminde gözlenmektedir. Ailesel yatkınlık söz konusudur.

• Discoid Lupus Erythematosus

• Skleroderma / Morfea

Nötrofillerin Rol Oynadığı Primer Sikatrisyel Alopesiler

• Folliculitis Decalvans: Erişkin dönemde başlamaktadır. Kaşıntı, ağrı ve gerginlik olabilir. Düzensiz kenarlı, yuvarlak, depigmente (renksiz) alopesi alanları olmakta ve çevresindeki aktif sınırda foliküler püstüller (iltihaplı sivilceler) gözlenmektedir. Lezyonlarda Staphylococcus Aureus bakterisi gözlenmektedir

• Perifolliculitis Capitis Abscedens et Suffodiens: Tipik olarak gençleri ve özellikle siyahi erkekleri etkilemektedir. Ağrılı, saçlı deride apse benzeri alanlar gelişmektedir. Acne Conglobata ve Hidroadenitis Suppurativa ile birlikte görülebilir. HLA B27 pozitifliği, spondiloartropati riskini göstermektedir.

Lenfosit ve Nötrofillerin Rol Oynadığı Miks (Karma) Primer Sikatrisyel Alopesiler

• Acne Keloidalis Nuchae: 40 yaş altı Afrika ırklarında daha fazladır. Oksipital (arka kafa) ve ense sık tutulmaktadır. Papülopüstüller ile başlamakta ve skar ile nodüller gelişmektedir.

• Acne Necrotica: Erişkinlerde görülmektedir. Kaşıntılı, gergin, kırmızı papül ve püstüller gelişir. Ortasında hemorajik (kanamalı), su çiçeğine benzer yapılar gelişebilir. Frontal (alın) alan sıklıkla etkilenmektedir. Ataklar halinde seyretmektedir.

• Erosive Pustular Dermatosis of the Scalp: Yaşlılarda gözlenmektedir. Sıklıkla erozyonlu (yaralı), şişlikli, kabuklu plaklar olmakta ve travmalar sonrasında başlamaktadır.

Sekonder Sikatrisyel Alopesi

Saçlı deri dışındaki hastalıklar ve genetik durumlar saçlı deriyi etkilediğinde, skar ile sonuçlanan alopesi yani kalıcı saç kaybı yapmaktadır.

Genodermatozlara Bağlı Kalıcı Alopesi

Doğuştan saç kaybı vardır ve genetik geçişlidir.

• Ektodermal Displazi

• Aplasia Cutis Congenita: Doğumla birlikte saçlı derinin epidermis ve dermis gibi tabakalarının olmayışıdır. Saçlı deri en sık etkilenen alandır. Sıklıkla orta hatta gözlenmektedir. Alopesi alanında genişlemiş venler gözlenmektedir. Tek lezyon daha sıktır ve yuvarlak, 0.5-10 cm çaplarında olabilir. Ülser ile başlayıp skar gelişimi söz konusudur.

• Incontinentia Pigmenti: X kromozomu geçişli olması nedeniyle kız çocuklarında gözlenmektedir. Vücutta Blaschko çizgilerini takip etmekte ve üç evre (stage) geçmektedir. Saçlı deri tutulumunda düzensiz kenarlı plaklar yapmaktadır.

• İhtiyozis (Ichthyosis): Özellikle konjenital ihtiyoziform eritroderma'da sikatrisyel alopesi olmaktadır.

• X Kromozomal Kondrodisplazi Punktata: Kemik tutulumunun yanında saçlı deride sikatrisyel alopesi yapmaktadır.

• Herediter Epidermolizis Bullosa: Deride son derece hassasiyet ve su toplamaları olmaktadır. Junctional ve distrofik formu saçlı deride sikatrisyel alopesi yapmaktadır.

• Porokeratozis Mibelli: Akkiz (edinilmiş) ya da herediter (kalıtsal) olabilir. Saçlı deride sikatrisyel alopesi yapmaktadır.

• Epidermal Nevus: Nevus sebaseus en sık gözlenenidir. Çocuk döneminde gözlenmekte ve yaşla büyümektedir.

• Damarsal Anomaliler

• Diskeratozis Folikülaris (Darier Hastalığı)

Fiziksel ve Kimyasal Travmalar

• Mekanik Travmalar: Sıklıkla doğum travmaları, basınç travmaları ve traksiyon (çekmeye bağlı) alopesiye neden olmaktadır.

• Yanıklar

• Donmalar

• Kimyasal Yanıklar

• Kronik Kaşıntı

• Böcek Isırmaları

• Radyasyon

Enfeksiyonlar

• Bakteriyel Enfeksiyonlar: Lepra, Sifiliz, Tüberküloz

• Viral: Zona, Su Çiçeği

• Mantar: Kerion, Favus

• Protozoik: Leishmania

İnflamatuar Cilt Hastalıkları

• Psoriasis

• Pityriasis Amiantacea

• Giant Cell Arteritis (Dev Hücreli Arterit)

• Pyoderma Gangrenosum

• Greft Versus Konak Hastalığı

• Morfea

• Lichen Sclerosis Atrophicus

• Sikatrisyel Pemfigoid

• Porphyria Cutanea Tarda

• Epidermolysis Bullosa Acquisita

• Sarkoidoz

İlaçlar

Tümör ve Kanserler