Seboreik Dermatit'in Tedavisi

: Gösterim: 19955

Seboreik dermatit tedavisinde ilk adım, hastalığı artıran faktörlerin hastaya öğretilmesi ve bunların azaltılmasıdır. Hastalığın uzun bir tedavi gerektirdiği, bazen tekrarlama yaşanabileceği hastaya anlatılmalı ve tedavide sabırlı olması istenmelidir.

Saçlı deri ve saçsız bölgelerdeki $SD$ için topikal, sistemik ajanlar ve fiziksel tedaviler kullanılmaktadır.

Yetişkinlerde Saçlı Deride Seboreik Dermatit Topikal Tedavi

Yetişkinlerde saçlı derideki $SD$ tedavisinde; aşağıdaki özelliklere sahip topikal ajanların kullanımı şiddetle önerilmektedir. Saçlı deride ilk amaç yağ bezlerinden zengin alanlarda P. ovale sayısının kontrol altına alınmasıdır.

Antifungal özellikli ajanlar içeren şampuanlar, loasyonlar, jeller(ketokonazol, siklopiroks, mikonazol).
Anti-inflamatuvar özellikli ajanlar içeren şampuanlar, loasyonlar, jeller (betametazon valerat, klobetazol propiyonat).
Keratolitik/Nemlendirici özellikli ajanlar içeren şampuanlar, loasyonlar, jeller(propilen glikol).
Seboreik dermatit ( $SD$ ) tedavisinde sınırlı etkinlikleri olan etken maddeler( $%2, 5$ selenyum sülfür şampuan, $%1$ Bifonazol şampuan/losyon, $%2$ Flukonazol şampuan, $%1$ Naftifin Hidroklorür jel, $%0, 5$ Pirokton Olamin + $%0, 45$ Climbazol şampuan, $%0, 1$ Lipohidroksi Asit + $%1, 3$ Salisilik Asit jeller, Üre + Lipohidroksi Asit + Propilen Glikol kafa derisi solüsyonları.
Özellikle orta ve şiddetli saçlı deri $SD$ tedavisinde steroid olmayan anti-inflamatuvar (glisiretinik asit, bisabolol) ve antifungal ( $%1$ pirokton olamin, laktoferrin) ajanlar ( $AIAF$ ajanları) kullanılmaktadır.

Çocuklarda Saçlı Deride Seboreik Dermatit ( $SD$ ) Topikal Tedavi

Pediatrik yaş grubunda (doğumdan $24$ aya kadar), topikal ajanların (ilaçların) etkinliğini ve güvenliğini destekleyen bilimsel kanıtlar yetersizdir. Bu ajanlar arasında $SD$ 'de kullanılan topikal antifungal ilaçlar ( $%1$ siklopiroks şampuan, $%1$ $KTZ$ krem/şampuan, $%2, 5$ $SS$ şampuan), anti-inflamatuvar ilaçlar ( $%1$ hidrokortizon krem/losyon) veya keratolitik ajanlar ( $%1, 5$ siklopiroks şampuan ile kombinasyon hâlinde $%3$ salisilik asit, laktamid monoetanolamin şampuanı) bulunmaktadır.

Genellikle, bebeklerde görülen "beşik başlığı" (konak) temel tedavileri şunları içerir:

Yumuşatıcı ajanlar (örneğin, shea yağı, gliserin) ve bitkisel yağlarla (örneğin, zeytinyağı, hodan yağı, badem yağı) zenginleştirilmiş bebek şampuanlarının kullanılması.
Bu uygulamayı takiben gevşemiş pulların nazikçe mekanik olarak temizlenmesi.
Steroid olmayan anti-inflamatuvar (glisiretinik asit, bisabolol) ve antifungal ( $%1$ pirokton olamin, laktoferrin) ajanlar içeren şampunların kullanımı.

Saç Derisi Dışı Seboreik Dermatit ( $SD$ ) Topikal Tedavisi

Yüz ve/veya vücut bölgelerindeki hafif ila orta şiddetteki $SD$ için aşağıdaki topikal ajanların kullanılmaktadır.

Topikal Antifungal Ajanlar: Ketokonazol ( $KTZ$ ), siklopiroks, klotrimazol.
Topikal Anti-inflamatuvar Ajanlar: Desonid, hidrokortizon (düşük potensli steroidler) veya lityum süksinat/glukonat ile topikal pimekrolimus/takrolimus (kalsinörin inhibitörleri).

Yetişkinlerde Seboreik Dermatit ( $SD$ ) Sistemik Tedavi

Sistemik antifungal ilaçlar (terbinafin, itrakonazol) esas olarak akut, şiddetli ve/veya dirençli erişkin $SD$ formlarında ve tedavisi zor seçilmiş durumlarda kullanılmalıdır. Bu sistemik yaklaşımın temel amacı, semptomların hızla azaltılması ve ardından topikal ajanların idame tedavisi olarak kullanılabilmesidir.

Terbinafin: Terbinafin, bırakılmasından sonra bile ciltte etkili ilaç konsantrasyonlarının bir rezervuarını oluşturabilen lipofilik bir moleküldür. Etkisi esas olarak dermatofitlere, küflere, dimorfik mantarlara ve Malassezia furfur suşları da dahil olmak üzere patojenik mayalara karşı antimikotik özellikleriyle ilişkilidir.
İtrakonazol: Malassezia kolonilerinin genellikle mevcut olduğu stratum korneum düzeyinde sebumla salgılanan oldukça keratinofilik ve lipofilik bir triazol ajandır. Ayrıca, $SD$ de dahil olmak üzere çeşitli inflamatuvar hastalıklarda rol oynayan $5$ -lipoksijenaz metabolitlerinin sentezinin inhibisyonuyla ilişkili bir anti-inflamatuvar etkiye de sahiptir. Lipofilikliği, tedavinin kesilmesinden sonra bile ilacın ciltte ve eklerinde uzun süre kalmasını sağlar.

Çocuklarda Seboreik Dermatit ( $SD$ ) Sistemik Tedavi

Çocuklarda $SD$ 'nin sistemik tedavisi için sınırlı ve çelişkili veriler bulunmaktadır. Oral biotin takviyesinin plaseboya kıyasla faydasını desteklemektedir.

Yetişkinlerde Seboreik Dermatit Fototedavi

$SD$ hastaları genellikle yaz aylarında iyileşme yaşarlar. Laboratuvar ortamında (in vitro) yapılan bazı çalışmalar, $UVA$ ve $UVB$ ışığına maruz kalmanın deriden kültürlenen Malassezia mayaları üzerinde anti-inflamatuvar ve/veya inhibitör bir etki gösterdiğini ortaya koymuştur. Ancak, sınırlı klinik kanıtlar, yaygın (difüz) ve dirençli $SD$ formlarında $UVB$ fototerapisinin (Seviye $C$ ) avantajlarını desteklemektedir.

$SD$ için en sık kullanılan ilaçlar arasında, monoterapi olarak veya hızlı bir iltihap (inflamasyon) kontrolü gerektiğinde kortikosteroidlerle birlikte kullanılan topikal azol ajanları (antifungaller) bulunur.

Topikal ve sistemik ajanların etkililiği yaygın olarak gösterilmiş olsa da, uzun süreli kullanımları bazı kısıtlamalarla karşı karşıyadır:

Topikal Antifungaller: Uzun süreli kullanımları, bazen antifungal ilaçların kullanımından kaynaklanan tahriş edici kontakt dermatit gibi lokal yan etkilerle ilişkili olabilir.
Topikal Kortikosteroidler: Sürekli cilt atrofisi (incelmesi), çatlaklar, telenjiektaziler (kılcal damar genişlemesi), folikülit, hipopigmentasyon ve taşifilaksi (ilacın etkisinin azalması) riski nedeniyle uzun süreli kullanımlarından kaçınılmalıdır.
Çinko Pirition: Kanser, mutasyon veya üreme için toksik olarak sınıflandırıldığı için yakın zamanda AB Komisyonu yönetmeliği uyarınca kullanımı kısıtlanmıştır.
Sistemik Antifungaller: Bu ilaçların etiket dışı kullanımı; anormal karaciğer fonksiyonu veya kan testleri gibi sistemik yan etki riski, eş zamanlı kullanılan diğer ilaçlarla etkileşimler gibi çeşitli sınırlamalarla karşı karşıyadır. Bu nedenle, bunlar yalnızca seçilmiş vakalarda önerilmektedir.

$SD$ 'nin ana tedavisi farmakolojik olsa da, uygun kozmetik ürünlerin kullanımı hem tedavi sonucunu hem de hasta uyumunu iyileştirebilir.

Sinerjik İçerikler: Bu tür ürünlerin çoğu, sinerjik olarak etki etmesi beklenen botanik içeriklerin bir karışımını içerir:
- Sabal serrulata (sebum kontrolü)
- Çay ağacı yağı (antimikrobiyal)
- $18$ - $β$ -glisiretinik asit (anti-inflamatuvar)
- Aloe vera (yatıştırıcı)
- Telmestein ve shea yağı (nemlendiriciler)
Yumuşatıcılar: Yaygın olarak kullanılmasına rağmen, bariyer fonksiyonunu iyileştirebilen yumuşatıcıların $SD$ 'de kullanımını destekleyen sınırlı klinik kanıt vardır ( $D u ¨ zey D$ ).
"Kozmesötikler": Bu ürünler, farklı ülkelerdeki düzenleyici talimatlara göre reçeteli/reçetesiz ilaçlarda kullanılanlardan daha düşük konsantrasyonlarda aktif bileşenlerle formüle edilmiştir. Bunlar şunları içerebilir:
- Nikotinamid (anti-inflamatuvar ve sebum kontrol edici özellikler)
- E vitamini (antioksidan ajan)
- Hyaluronik asit (nemlendirici etkiye sahip bileşikler)

$SD$ yönetimini optimize etmek için, tedavi seçimi yapılırken hastaların yaşı, taşıyıcı, tedavi edilecek bölge ve devam eden farmakolojik tedavi dikkate alınmalıdır.

$SD$ hastalarına, bu durumun kronik bir hastalık olduğu ve bu nedenle topikal veya sistemik tedaviden sonra tam bir çözümün elde edilmesinin zor bir hedef olduğu konusunda bilgi verilmelidir. $SD$ 'nin tekrarlayan seyri nedeniyle, genellikle idame tedavisi gerekli olacaktır.

$SD$ hastaları, hastalığın kötüleşmesine katkıda bulunabilecek çeşitli tetikleyici durumlar konusunda uyarılmalıdır:

İlaçlar, Beslenme ve Komorbiditeler: Bazı ilaçların kullanımı, beslenme yetersizliği ve eş zamanlı immünosüpresyon ve/veya diğer komorbiditeler.
Çevresel ve Yaşam Tarzı Faktörler: Soğuk, düşük nem, aşırı güneşe maruz kalma gibi çevresel faktörler, fiziksel/psikolojik stres, sağlıksız yaşam tarzı (alkol tüketimi) ve yanlış veya yetersiz kozmetik kullanımı.

Tedavi sonucunu tehlikeye atma riski yüksek olduğundan, hastaların kozmetik ürünlerini özgürce seçmelerine izin vermemek önemlidir.

Örneğin, yağlı/komedojenik (gözenek tıkayıcı) ürünlerin kullanımı $SD$ 'nin kötüleşmesine neden olabilir.
Aynı şekilde, agresif aşırı tedavi ise kseroz (aşırı kuruluk) ve/veya tahriş edici/alerjik kontakt dermatite neden olabilir.

Bu nedenle, hastaların uygun cilt bakımı ve kozmetik seçimi konusunda klinik rehberliğe uyması hayati önem taşımaktadır.