Alerjik kontakt dermatit ($\text{AKD}$), kişinin önceden duyarlı olduğu maddenin deriye temasından sonra gelişen egzama reaksiyonudur. $\text{AKD}$ özellikle mesleki alerjenlerle geliştiğinde, el ve yüz yerleşimi ile yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. $\text{AKD}$ tüm kontakt dermatitlerin $\%20$'sini oluşturur.

Alerjenle karşılaşan herkeste $\text{AKD}$ gelişmeyebilir. $\text{AKD}$ gelişiminde etkili olduğu belirlenen faktörler şunlardır:

Genetik Faktörler

$\text{AKD}$'li kişilerin çocuklarında ve kardeşlerinde $\text{AKD}$ görülme olasılığı daha fazladır.

Primer Duyarlanma ve Tolerans Gelişimi

Alerjenle ilk karşılaşma ile kişide duyarlanma ya da alerjene karşı tolerans gelişebilir.

Yaş, Cinsiyet ve Irk

• Yaşlılarda ve yenidoğanda $\text{AKD}$ daha az görülür. Bu durum, her iki yaş grubunda alerjen maddelerle temasın az olması ile ilişkili olabilir.

• Alerjene karşı gelişen alerjik reaksiyonlarda cinsiyet farkı yoktur. Ancak cinsiyet, alerjenlerin türleri arasında farklılıklara neden olmaktadır. Kadınlarda adet dönemi, gebelik ve doğum kontrol hapı kullanımı $\text{AKD}$ gelişim riskini artırabilmektedir.

• $\text{AKD}$, beyaz ırkta daha fazla görülmektedir.

Bölgesel Faktörler

• Göz kapakları, genital alan ve koltuk altı gibi derinin ince olduğu bölgeler alerjene çok duyarlıyken, avuç içi, ayak tabanı ve saçlı deri gibi derinin kalın olduğu bölgeler daha az duyarlıdır.

• Deri bütünlüğünün bozulduğu tüm durumlarda $\text{AKD}$ daha sık görülmektedir.

Eşlik Eden Hastalıklar

Tüm immün yetmezlik durumlarında ve lenfoma, mikozis fungoides, sarkoidoz, lepramatöz lepra, atopik dermatit ve psoriasis gibi hastalıklar varlığında kişinin alerjik temas duyarlılığı azalmaktadır.

Kimyasal Faktörler (İlaçlar)

• Glukokortikoidler, siklosporin, azatiyopürin, $\text{UVB}$ ve $\text{PUVA}$ alerjik kontakt dermatiti güçlü olarak baskılar.

• Pentoksifilinin baskılayıcı etkisi daha azdır.

• Antihistaminikler ve sodyum kromoglikatın $\text{AKD}$ üzerine etkili olmadığı düşünülmekle birlikte, tanı testleri sırasında tüm ilaçlar kesilmelidir.

Çevresel Faktörler

Yüksek ısı ve nem, temas duyarlılığını artırmaktadır.

Alerjenler

$\text{AKD}$'ye neden olabilen alerjen sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bugün için bilinen $3000$'e yakın alerjen vardır. Alerjenin duyarlandırma yeteneği, konsantrasyonu, temas sıklığı ve süresi ile deriden emilme yeteneği $\text{AKD}$'yi etkilemektedir.

$\text{AKD}$'ye neden olan madde aslında tek başına alerjen değildir. Bunlara hapten denilmektedir. Haptenler, deride epidermis hücre zarındaki yüzey proteinleri ile birleşerek antijenik uyarı yapma yeteneği kazanırlar.