İrritan kontakt dermatit ($\text{I˙KD}$), deride hasar oluşturan birçok maddeye karşı gelişen, önceden duyarlanma gerektirmeyen ve alerjik mekanizmaların rol oynamadığı kabul edilen bir temas egzamasıdır. Deri belirtileri gelişmeden önce, kimyasal maddenin temasından kısa bir süre sonra yanma ve batma hissi gelişmektedir. Sıklıkla ellerde ve yüzde gözlenir.

$\text{I˙KD}$, tüm kontakt dermatitlerin $\%80$'ini oluşturur. Endüstriyel toplumlarda, meslek hastalıklarının $\%30$'unu $\text{I˙KD}$ kaynaklıdır. Erkeklerde $\%5-\%9$, kadınlarda ise $\%13-\%15$ oranında gözlenmektedir.

İKD Oluşumunda Rol Oynayan Faktörler

Hastalığın nedenleri arasında çevresel (ekzojen) faktörlerin yanı sıra kişisel (endojen) faktörlerin de rolü vardır.

Ekzojen Faktörler:

• İrritan Maddenin Özellikleri: Dozu, fiziksel ve kimyasal özellikleri.

• Temas Süresi: Akut, tekrarlayan veya uzun süreli temas.

• Eşlik Eden Faktörler: Diğer fiziksel ve kimyasal irritanların varlığı.

• Çevresel Faktörler: Nem, sıcaklık ve oklüzyon (kapatıcılık).

Endojen Faktörler:

• Kişisel Özellikler: Yaş, ırk, cinsiyet.

• Etkilenen Deri Bölgesi.

• Eşlik Eden Hastalıklar: Atopik egzama, seboreik egzama, iktiyozis, albinizm ve vitiligo gibi hastalıkların varlığı.

• İmmünolojik Mekanizmalar.

İKD Tanısı

Özellikle el ile kollarda ve yüzde yerleşim gösteren egzamaların dermatolojik açıdan tanısının konulması kolaydır. Ancak egzamanın endojen ya da ekzojen ayrımı yapılması ve ekzojen olanlarda (kontakt egzamalarda) klinik tipinin belirlenmesi, biraz detaylı klinik değerlendirme ve tanı amaçlı testlerin yapılmasını gerektirmektedir.

Alerjik kontakt egzama tanısı için yama testleri (Patch-testleri) yapılmaktadır. Bu testler, $\%70-\%80$ oranında spesifik testlerdir. Bu testin amacı, alerjen maddenin belirlenmesidir. Bu amaçla alerjen madde, değişik konsantrasyonlarda deriye uygulanmakta ve uygulama alanındaki reaksiyonu değerlendirilmektedir.