İrritan kontakt dermatitin klinik belirtileri, hastalığın alt gruplarına göre farklılık göstermektedir:

1. Akut İrritan Kontakt Dermatit

Bu tablo, kuvvetli tek bir irritan veya kostik maddeye ya da bir dizi küçük fiziksel ve kimyasal temas maddesine maruz kalma sonucu meydana gelir. Bu durum, deride akut bir inflamatuvar reaksiyona neden olur.

• Semptomlar: Hastalar genellikle yanma ve batma hissi şikâyetiyle gelir.

• Klinik Görünüm: Deri lezyonları çok keskin sınırlıdır ve kontaktanın temas ettiği bölge ile sınırlanmıştır. Hâkim olan deri görüntüsü; kızarıklık (eritem), ödem (şişlik) ve reaksiyonun daha şiddetli olduğu olgularda vezikül/bül gibi sulantılı lezyonlar ile nekroz gibi derin yaralardır.

• Hız: Akut irritan cevabın hızı genellikle sebep olan ajanın kuvvetine bağlıdır. Özellikle kuvvetli alkaliler ve asitler birkaç dakika içinde toksik bir reaksiyona yol açarlar.

• İyileşme: Meydana gelen deri reaksiyonları, eğer nekroz gelişmemişse, irritan maddenin etkisi ortadan kalktıktan kısa bir süre sonra iyileşir.

Akut $\text{I˙KD}$ Yapan Kimyasallar:

• Konsantre Asitler: Sülfürik, nitrik, hidroklorik, kromik ve hidroflorik asit.

• Güçlü Alkaliler: Kalsiyum, sodyum, potasyum hidroksit, sodyum ve potasyum siyanür.

• Organik ve İnorganik Tuzlar: Dikromatlar, arsenik tuzları.

• Solvent ve Gazlar: Akrilonitril, etilen oksit, karbon disülfit, kükürtlü hardal (mustine).

2. Geç Tip Akut İrritan Kontakt Dermatit

Kontakt madde ile temastan $8-24$ saat sonra, hatta daha geç sürelerde karşımıza çıkabilen bir irritan kontakt dermatit şeklidir. Antralin, bis(2-kloroetil) sülfit, epiklorhidrin gibi çok sayıda güçlü kimyasal maddenin etkisi ile meydana gelir. Klinik görünüm ve semptomlar, akut irritan kontakt dermatitteki gibidir.

3. İrritan Reaksiyon

Güçlü olmayan irritanların etkisi ile genellikle ilk birkaç ay içinde ortaya çıkan bir $\text{I˙KD}$ şeklidir.

• Klinik Görünüm: Lezyonlar çok keskin sınırlı olmayıp eritem ve ragatlarla (çatlaklarla) seyreder.

• Semptomlar: Hastalarda yanma, batma ve ağrı yakınması vardır.

• Prognoz: Hastalığın seyri iyi olmakla birlikte, tekrarlayan irritan reaksiyonlar gerçek bir kronik irritan kontakt dermatite dönüşebilir.

4. Kronik veya Kümülatif İrritan Kontakt Dermatit

$\text{I˙KD}$'nin en sık görülen klinik formudur. Güçlü etkisi olmayan kontakt maddelerin ve çeşitli fiziksel faktörlerin tekrarlayıcı bir biçimde deri üzerine etkisi sonucunda meydana gelirler.

• Mekanizma: Kimyasalların uzun süreli ve birikim etkisi ile gelişen bu tablonun oluş mekanizmasında, özellikle derinin en üst tabakası olan stratum korneumun bariyer fonksiyonunda zayıflama veya bozulma rol oynar.

• Klinik Görünüm: Lezyonlar genellikle elde görülür. Genellikle kızarıklık, kepeklenme, deride soyulma, çatlamalar ve deride sonradan gelişen kalınlaşma (likenifikasyon) olur. Su toplayan yaralar (vezikül/bül) daha çok akut irritan kontakt dermatitiste görülmektedir.

• Tanı: Tanı, hasta hikayesi, muayene ve yama testi ile konur.

Kronik $\text{I˙KD}$ Yapan Kimyasallar ve Faktörler:

• Su, cilt ve saç temizleme ürünleri, deterjanlar, organik solventler, zayıf asit ve alkaliler, sabunlar.

• Kuru hava, sıcaklık, tozlar.