Atopik Dermatit (Egzama) tedavisinde rutin cilt bakımını aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz:

Derinin Doğal Koruyucu Bariyer Sisteminin Korunması ve Güçlendirilmesi

Deri Bakımının Optimizasyonu

Banyo Koşullarının Düzenlenmesi: 

• Günde $2$ defa $5$-$10$ dakikalık ılık su ile yıkanmak $\text{AE}$ için etkilidir. Su ile yıkanma; deriyi nemlendirir, kuruluk kaynaklı kepeklenmeyi döker, hastalıklı alandaki kabuklanma ve akıntıları uzaklaştırır, irritan ve alerjenleri deriden arındırır.

• Ancak, banyoda suda uzun kalınması deriden su kaybını artırır. Bu nedenle banyo sonrası $3$ dakika içerisinde nemlendirici uygulanmalıdır.

• Deri $\text{pH}$'ına ($\text{pH}$ değeri $4$-$5.5$ arasındadır) uygun; nötr veya deri $\text{pH}$'ından düşük temizleme ürünleri seçilmelidir. Kokusuz, hipoalerjenik sabunlar veya sabunsuz temizleyiciler sınırlı kullanılarak $5$ ila $10$ dakika ile sınırlandırılmalıdır.

• Temizleme ürünlerinde sabun (sülfaktan içerir, bu da deri yüzeyindeki lipid ve proteinleri hasarlandırır), irritan ve alerjen katkı maddeleri ile parfüm olmamalıdır. Bu amaçla sentetik deterjanlar (sindet) tercih edilmektedir.

• Banyo suyu $27$-$30\text{ °C}$ olmalı ve duş şeklinde yıkanılmalıdır. Son $2$ dakikası küvet içerisinde ve nemlendiricili banyo yağları ile yapılabilir.

• Temizlik sırasında deride mikroorganizma kolonizasyonuna izin verilmemelidir. Temizleyiciler antiseptik içerebilir, ancak bunlar tahriş edici olmamalı ve alerjen içerikleri düşük olmalıdır.

• Yıkama sonrası hafif dokunuşlarla nazikçe kurulanma yapılmalıdır.

• Topikal ilaçlar banyodan $20$ dakika sonra uygulanmalıdır.

• Birkaç banyo katkı maddesi $\text{AD}$ için faydalı ek tedaviler olabilir: 

  • Çamaşır Suyu Banyoları: Antimikrobiyal ve doğrudan anti-inflamatuvar etkileri sayesinde $\text{AD}$ şiddetinde küçük bir iyileşme göstermektedir ve orta ila şiddetli $\text{AD}$ için ek tedavi olarak önerilmektedir. Banyo başına $10$ dakika ile sınırlıdır ve haftada $2$ ila $3$ kez yapılabilir. Sırasıyla yarı dolu ila tam dolu bir küvete $\text{1/2}$ ila $\text{1/4}$ fincan konsantre ev tipi çamaşır suyu ($\text{yüzde }5.25$ sodyum hipoklorit) eklenerek oluşturulur. Hastaların korkularını azaltmak için, çamaşır suyu banyosu tarifinin ortalama bir yüzme havuzundaki klor seviyesiyle aynı olduğunu bilmeleri gerekir.

Nemlendirme:

• $\text{AE}$'de cilt kuruluğu (kserozis), en önemli klinik bulgulardan biridir ve deri bariyer sistemini etkilemektedir. Nemlendiriciler, deriden su kaybını azaltarak derinin nemlenmesini sağlamaktadır. Banyodan sonra epidermal cilt bariyerini iyileştirmek ve transepidermal su kaybını azaltmak için hemen ($3$ dakika içinde) nemlendirici kullanılmalıdır.

• Nemlendirme amaçlı emolyentler (glikol, gliseril sterat, soya sterolleri gibi), oklüziv ajanlar (petrolatum, dimetikon, mineral yağlar gibi) ve hümektanlar (gliserol, laktik asit, üre gibi) kullanılmaktadır.

  • Emolyentler deriye kayganlık ve yumuşaklık verir.

  • Oklüzivler deri üzerinde bariyer oluşturarak su kaybını azaltır.

  • Hümektanlar, suyun alt tabakalardan epidermise çekilmesini sağlar.

• Nemlendiriciler $\text{AE}$'de inflamasyonu azaltarak klinik belirtileri düzenler ve tedavinin köşe taşıdır. Hafif olgularda tek başına, orta ve ağır olgularda ise diğer tedaviler ile kombine kullanılır.

• Nemlendiriciler krem, pomad, yağ, jel ya da losyon formunda hazırlanmıştır. Pomad formu tercih edilmeli, hasta tarafından tolere edilemiyor ise kremler kullanılmalıdır. Genel olarak $6$ saat arayla uygulanmalıdır.

• Nemlendiricilerde koruyucu içerik olmamalıdır, aksi hâlde deride batma hissi yaratabilir.

• Losyonlar daha yoğun su içerir ancak kolay buharlaşır. Bu nedenle daha hafif cilt kuruluklarında tercih edilmelidir.

• Son yıllarda "Prescription Emollient Devices ($\text{PED}$'ler)" olarak tanımlanan ve palmitoiletanolamidi, glisirhetinik asit ya da diğer hirolipidler içeren yumuşatıcı ürünler geliştirilmiştir. Bunların günde $2$-$3$ kez kullanılması gerekmektedir.

• Seramid ya da filaggrin parçalanma ürünleri içeren yeni nemlendiriciler de mevcuttur.

• Nemlendirici seçiminde ürünlerin güvenilir, etkin, ucuz, katkı-parfüm-koruyucu maddesi içermemesi gerekmektedir.

• Nemlendiriciler haftada en az çocuklarda $150$-$200\text{ gram}$, erişkinlerde $500\text{ gram}$ kullanılmalıdır.

• Gliserol en iyi içeriğe sahiptir. Seramid içerikleri ikinci sırada en fazla tavsiye edilenlerdir.

• Propilen glikol $2\text{ yas¸}$ altındaki çocuklarda tercih edilmez ve en fazla irritasyon yapan nemlendiricidir.

• Kışın daha yağ içerikli, yazın daha su bazlı nemlendiriciler seçilmelidir.

• Kortizonlu kremler, alevlenme döneminde kısa süreler ile kullanılmalıdır. Uzun kullanımlarda aralıklar verilmeli, bu dönemde sadece nemlendiriciler kullanılmalıdır (Örneğin; haftanın $4$ günü kortizonlu kremler, $3$ günü nemlendirici gibi).

• Tırnaklar kısa kesilmeli ya da çocuklarda özellikle geceleri kontrolsüz kaşınmanın engellenmesi için daha kapalı pijamalar veya gerekirse eldivenler giydirilmelidir.

Arttıran Faktörlerin Eliminasyonu

Arttıran faktörlerin elimine edilmesi tedavide son derece önemlidir.

Nonspesifik Nedenlerin Eliminasyonu

Birçok dış neden deride iritasyon (tahriş) yapabilir. Bunlar azaltılmalıdır:

• Fiziksel (mekanik etki) etkenlerin eliminasyonu: Yünlü ve sürtünen sert giysilerin giyilmemesi gibi.

• Kimyasal maddelerin temasının azaltılması: Asit, bazik ve solventlerin deri ile temasının azaltılması gibi.

• Biyolojik maddelerin temasının azaltılması: Mikroorganizmalar gibi.

• Sigara, organik uçucu maddeler ve hava kirliliği ile temastan kaçınılması.

• Alkol içeren katkı maddeleri ve vazoaktif amin içeren besinler kesilmelidir.

Spesifik Nedenlerin Eliminasyonu

1. Aeroalerjenler:

• En sık rastlananlar ev tozu akarları ve maytlardır (Dermatophagoides pteronyssinus ve D. farinae gibi). Bunlar için:

  • Düzenli ev temizliği; emiş güçleri daha güçlü ve maytlara karşı etkili süpürgelerin kullanımı.

  • Evin neminin düzenlenmesi (fazla nem akarları artırmaktadır).

  • Organik alerjenler açısından evcil hayvanlar önemlidir; özellikle kediler.

  • Akar ve maytlara maruz kalınması gece olduğu için yatak odalarının bakımı önemlidir.

  • Evde halı ve kilimlerin kullanılmaması.

  • Akar ve mayt önlemi için yastık ve yatak takımlarının özel astarlı olması, yatak takımlarının daha sık çamaşır makinelerinde yüksek ısıda yıkanması.

  • Mite koruyucu pijamaların giyilmesi.

• Hayvan Deri Döküntüleri: Son çalışmalar özellikle kedilerin alerjide önemli olduğunu, köpeklerin ise risk taşımadığını desteklemektedir. Evde evcil hayvan beslenmemesi ya da bunların ev dışına taşınması, özellikle çocuğun oyun ve yatma alanlarında bunlara izin verilmemelidir.

• Polenler: Saman nezlesi ve astım açısından çok önemlidir. Özellikle polen mevsimlerinde dikkatli olunmalı ve özel polen haritaları çıkarılarak önlem alınmalıdır. Denizden yüksek bölgelerde polenler daha az olduğu için buralar tercih edilebilir.

2. Yiyecek Alerjisi:

• Sık alerjen riski olan besinlerden (inek sütü, tavuk yumurtası, fındık, yer fıstığı gibi) az tüketilmeli ya da bunlar alındığında şikayetlerin arttığı gözleniyor ise uzak durulmalıdır.

3. Giysiler ve Diğer Tekstil Ürünleri:

• Pamuklu giysiler ve tekstil ürünleri tercih edilmelidir. Dar giysiler kesinlikle önerilmemektedir.

4. Takı ve Aksesuarlar:

• $\text{AE}$'de takılarda kullanılan nikel duyarlılığı son derece önemlidir. Hatta bu nedenle erken yaşta kulak deldirilmemelidir.

5. Diyet:

• Özel bir diyet önerilmez ancak alerji testleri pozitif ise önerilmektedir.

6. Deri Tahriş ve Yaralanmaları:

• Deri tahriş ve yaralanmalarını arttıracak aktivitelerden uzak durulmalıdır.