Yüzdeki Kılcal Damarlar (Telanjiektaziler) İçin Lazer Tedavileri

CO2 ve Argon Lazer

CO2 lazerin seçici olmayan etkisi nedeniyle telanjiektaziler tedavi edilebilse de, sonrasında iz kalma riski oldukça yüksektir. Argon lazer ise 0.8–2.9 W güçlerde, 50 ms, 0.2 s ve 0.3 s atım süreleriyle ve 0.1-1 mm spot ile sürekli dalga (CW) modunda kullanılmaktadır. Telanjiektazilerde başarı şansı yüksek olmasına rağmen, uygulama alanında çukurlaşmış yara izleri, hiperpigmentasyon ve telanjiektazinin tekrarlama riskleri nedeniyle günümüzde fazla tercih edilmemektedir. Bu durum, argon lazerin seçici olmayan doku hasarı oluşturmasından kaynaklanmaktadır.

Argon-Pompalı Ayarlanabilir Boya Lazeri (ATDL)

Bu lazerin sarı olanı (577–595 nm) damarsal lezyonlarda tercih edilmektedir.

Bakır Buharı/Bakır Bromid Lazeri

578 nm (sarı) ve 511 nm (yeşil) dalga boyları kullanılmaktadır.

532 nm KTP Lazer

1064 nm Uzun Atımlı (Long-pulse) Nd:YAG Lazer

1064 nm uzun atımlı Nd:YAG lazer, daha derin yerleşimli, büyük ve mavi telanjiektazilerde etkilidir. 125–150 J/cm² enerjilerle, 6 mm spot ve 25 ms atım süreleriyle küçük çaplı damarlarda, 75-100 ms atım süreleri ise retiküler damarlarda kullanılmaktadır.

Nd:YAG lazer kullanımı öncesinde, damarsal yapıların boyutları, derinlikleri, renkleri ve damar içi basınçlarına göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Buna göre lazerin atım süresi, spot alanı ve enerjisi (fluence) seçilir. Bu tedavi için özel bir algoritma bulunmaktadır. Lezyon alanında bir test bölgesi belirlenir ve bu algoritmaya uygun olarak uygulama yapılır.

Nd:YAG lazer ile damarsal lezyonlarda çalışırken, epidermisin korunması son derece önemlidir. Bu amaçla, deride yüzeysel olarak soğutma sistemleri kullanılmaktadır. Bu aynı zamanda ağrıyı da azaltarak hasta konforunu artırır. Küçük çaplı damarlarda uygulama öncesi, her atım arası ve uygulama sonrasında soğuk hava veya soğuk sprey uygulanır. Büyük çaplı damarlarda ise soğuk hava ve spreye ek olarak soğuk kompresler de kullanılmaktadır.

Birçok damarsal lezyon, homojen damarsal yapılara sahip olduğu için tüm lezyona aynı parametreler uygulanabilir. Ancak, bazı lezyonlar heterojen bir yapıya sahip olduğundan her yapı için ayrı parametreler seçilmelidir.

Damarsal lezyonlarda uygulama sonrası, lezyon klinik olarak kaybolabilir, rengi koyulaşabilir ya da açılabilir. Eğer test alanında bu değişim gözlenmezse, enerji (fluence) 5–10 J/cm² artırılır veya spot alanı büyütülerek enerji azaltılabilir. Uygulamalar sonrası kızarıklık (eritem), ödem ve nadiren hafif yara oluşumu görülebilir. Büyük damarlarda uygulama sonrası 3 hafta boyunca kendiliğinden yapışkanlı sargı bezleri ile kompresler yapılır. Mupirosin içeren topikal bir antibiyotik, günde 2 kez 10 gün boyunca kullandırılır.

Nd:YAG Lazerde Uygulama Algoritması

Her zaman test alanında uzun atım süresi, küçük spot alanı ve düşük enerji (fluence) ile işe başlanmalıdır.

Pulsed Dye Lazer (PDL)

PDL, 3, 5, 7 ya da 10 mm'lik spot uygulama alanlarıyla, telanjiektazi bölgelerine %10-20 örtüşme (overlap) ile uygulanır. Genellikle 5-8 J/cm² enerji ve 0.45 ms atım süreleri kullanılır.

Yüzdeki telanjiektazilerde, kırmızı renkli olanlar, mavi olanlara göre PDL tedavisine daha iyi yanıt verir. Bunun nedeni, mavi ve daha büyük çaplı telanjiektazilerin daha uzun atım sürelerine ihtiyaç duyması ve daha fazla deoksihemoglobin içermesidir.

PDL uygulamaları, 1-2 seansla bile yara izi veya ciltte renk değişikliği oluşturmadan etkili sonuçlar verir. İlk uygulama sonrasında ciltte mavimsi bir renk değişimi ortaya çıkar ancak bu durum 10-14 gün içinde kendiliğinden kaybolur. İlk 5 gün boyunca fondöten gibi kapatıcılar kullanılabilir.

Hastalar, PDL lazer uygulamasını çok iyi tolere ederler.

• Çapı 0.2 mm'den küçük olan telanjiektaziler tek seansta tedavi edilebilirken,

• 0.2-0.4 mm kalınlığındaki damarlar için 1-2 seans gerekebilir.

• 0.4 mm'den daha kalın olan damarlarda ise 20-40 ms gibi daha uzun atım süreleri ve artırılmış atım sayısı kullanılmaktadır.

Örneğin, 595 nm PDL, 10 mm spot alanı ve 4-5 J/cm² enerjilerde 2-3 atım şeklinde uygulanır.

Telanjiektaziler, PDL uygulamasından 9-15 hafta sonra gerilemektedir. Bu nedenle seans aralıkları 1-2 ay olarak belirlenir.

IPL (Yoğun Atımlı Işık)

IPL, 25-45 J/cm² enerjiyle, 2 atımlı modda (atım süreleri 2.4-6.0 ms, atım aralıkları 10-30 ms) ve 550 nm, 560 nm ya da 570 nm filtreler kullanılarak uygulanır.

Bacaklarda Telanjiektazi ve Varis Tedavisi

Bacak venlerinin tedavisi, kozmetik pratikte sık uygulanan yöntemlerden biridir. Alt ekstremitelerdeki venöz ağ, derin ve yüzeysel venöz sistemlerden oluşan oldukça karmaşık bir yapıdır. Bacak varisleri, büyük ve küçük safen venler arasındaki genişlemelerden kaynaklanan örümcek venler, retiküler venler, perforan venler, yan dallar (tributariler) ve variköz venlerden oluşur.

• Telanjiektaziler en küçük damarlardır (<1 mm).

• Venülektaziler biraz daha geniştir (<2 mm) ve kırmızı ya da mavi renkte olabilirler.

• Retiküler venler 2-4 mm çapındadır ve bu ismi, retiküler dermis ile subkutan yağ dokusunda yerleşmelerinden dolayı alırlar.

• Daha büyük çaplı damarlar ise variköz genişlemelerdir.

Damarın çapı, derinliği ve oksijenasyon düzeyi, varis tedavisinin türünü ve etkinliğini belirler.

Bacak varislerinin tedavisinde skleroterapi altın standart olarak kabul edilse de, lazerin daha etkili ve kullanışlı olduğu durumlar da vardır. Lazer tedavisi; özellikle kanüle edilemeyen, skleroterapi sonrası kalan telanjiektazik yamalar ve bilek gibi ülserasyona yatkın bölgeler için iyi bir seçenektir.

Lazer Tedavisi Yöntemleri

Nd:YAG, PDL, KTP, Alexandrite, IPL ve endovasküler diyot gibi lazer sistemleri, bacak varislerini tedavi etmek için kullanılmaktadır. Bunlar arasında Nd:YAG oldukça popülerdir. Uzun dalga boyu sayesinde daha derine nüfuz edebilir ve çapı 3 mm'ye kadar olan venlerin tedavisinde kullanılabilir.

• Lazer uygulamalarından sonra, uygulama alanında 1-3 saat, nadiren 1 gün süren kızarıklık ve ödem oluşabilir.

• Lazer sonrası damar içindeki kanın pıhtılaşmasıyla damar koyu renk alır ve bu durum 3 hafta içinde düzelir.

• Uygulanacak enerji, damarın aniden kaybolması veya mavi renk değişikliği hedefleyecek şekilde ayarlanmalıdır.

• Düşük enerjiler (100-200 J/cm²) geniş damarlar (1.5-3 mm) için, 250-400 J/cm² gibi enerjiler ise 0.5 mm'den küçük damarlar için daha uygundur.

PDL (Pulsed Dye Laser) de alt ekstremite varislerinin tedavisinde kullanılır. 3-10 mm arası spot genişlikleriyle küçük telanjiektazik damarlar tedavi edilirken, kolajen doku hasarı da önlenebilir. PDL, alt ekstremite varislerinde etkili olsa da, en önemli yan etkisi hastaların %50'sinden fazlasında görülen hiperpigmentasyondur.

KTP lazer, Nd:YAG ve PDL gibi derinlere nüfuz etmez ve melanin tarafından güçlü bir şekilde emilir.

Nd:YAG Lazer Uygulaması: Nd:YAG lazer, 5 mm spot alanı, 120-200 J/cm² enerji, 4-6 ms ve 16 ms olmak üzere iki atım süresi ve atımlar arasında 10 ms gecikme (delay) zamanı ile kullanılır.

Alexandrite Lazer (755 nm): 755 nm Alexandrite lazer, KTP ve PDL'den daha derine nüfuz eder. Diğer sistemler gibi en önemli yan etkisi hiperpigmentasyon oluşmasıdır. Birinci görselde diz arkası alanda venül ve telanjiektaziler görülmektedir. İkinci görsel lazerden hemen sonraki durumu, üçüncü görsel ise lazerden 12 hafta sonraki iyileşmeyi göstermektedir. 755 nm Alexandrite lazer, 3 ms atım süresi, 8 mm spot alanı, 60-80 J/cm² enerji, DCD (dinamik soğutma cihazı) için 80-100 ms ve 3 ms gecikme zamanı ile uygulanır. Damar boyunca aralıksız bir pas geçilir. Daha sonra ikinci ve üçüncü paslar sadece damarların tam kapanmadığı veya trombüs oluşmayan noktalara yapılır.

IPL (Yoğun Atımlı Işık): Küçük çaplı damarlar IPL'e daha iyi yanıt verir. 0.2 mm'den küçük damarlarda %90, 0.2-1 mm arası damarlarda ise %80 temizlenme oranı bildirilmiştir. Yüksek enerji ve kısa atım süreleri kullanıldığında kızarıklık (eritem), yanma, morarma (purpura), renk bozukluğu (dispigmentasyon) ve skar oluşumu gözlenir.

Endovasküler Lazer (EVL): Endovasküler lazer (EVL) teknolojisindeki gelişmeler, yan etkilerin azalmasını ve daha yüksek tedavi başarı oranlarının elde edilmesini sağlamıştır. 980 nm diyot lazer ile EVL uygulanabilir. Bu yöntemle %97'ye varan başarı elde edilmiştir. Genel olarak EVL'nin başarı oranı %90'ın üzerindedir. Komplikasyonları arasında morarma (ekimoz) ve ameliyat sonrası ağrı (%100), geçici uyuşma (parestezi) (%0-22), yüzeysel tromboflebit (%0-25), yanık (<%1), derin ven trombozu ve pulmoner emboli (%0-6) ile kalıcı sinir hasarı (<%1) bulunmaktadır.

Lazer Uygulamalarının Yan Etkileri

Lazer uygulamaları sırasında yanlış lazer seçimi ve parametre kullanımı nedeniyle istenmeyen yan etkiler gelişebilir. Başlıca yan etkiler, uygulama alanında kalıcı renk koyulaşması (hiperpigmentasyon) ve kalıcı renk kayıpları (hiper- veya depigmentasyon) olabilir.