Bitlerin Neden Olduğu Cilt Hastalıkları

Bitlerin insanlarda neden olduğu hastalıklara pediküloz denir. Bitler, Phthiraptera ailesine ait, kanatsız, sırt-karın yönünden yassı, uzun ve küçük (0,4-3 mm) böceklerdir. Klasik olarak, iki ana gruba ayrılırlar: Mallophaga (çiğneyici bitler) ve Anoplura (emici bitler). Bu grupların tamamında yaklaşık 4.000 tür bulunur.

Çiğneyici bitler, genellikle dış parazit olarak kabul edilmez. İnsan sağlığı açısından klinik önemi olanlar, esas olarak emici bitlerdir. Çiğneyici bitler sadece Dipylidium caninum adı verilen bir bağırsak şeridi enfeksiyonuyla ilişkilendirilir. Çoğu çiğneyici bit kuşlar üzerinde yaşarken, emici bitler temel olarak memelilerden beslenir.

Bitlerin Yaşam Döngüsü ve Davranışları

Bitler, tamamlanmamış bir başkalaşım (hemimetabol) geçirir. Nimf formları yetişkin bite benzer ve onlarla birlikte görülür. Bu nedenle, aynı konaktan alınan bitler boyut olarak farklı gibi görünebilir. Tüm bitler sıcaklık ve nem gereksinimleri konusunda hassastır; konaklarından ayrıldıklarında birkaç gün içinde ölürler.

Çiğneyici bitler genellikle kuşların tüylerinde bulunur ve deri parçacıklarıyla beslenirler. Neredeyse hiçbirinin delici ağız yapısı yoktur, bu nedenle kanla beslenemezler.

İnsan Sağlığıyla İlişkili Türler

• Köpek biti (Trichodectes canis): Bu çiğneyici bit, köpeklerde yaygın olarak görülür. Köpeklerdeki kaşıntıdan ve ısırmalardan haksız yere sorumlu tutulur. Köpeklerde bulunan Dipylidium caninum parazitinin yumurtaları, köpeğin dışkısıyla atılır ve tüylere yapışır. Köpek bitleri bu yumurtaları yiyebilir ve yumurtalar bitin vücudunda açılır. İnsanlar (genellikle çocuklar), elleri kontamine olduğunda yiyecek ve içeceklere dokunduklarında veya ellerini ağızlarına götürdüklerinde enfekte olabilirler.

• Kitap biti (Takım: Psocoptera): Psosidler olarak da bilinen bu bitler, çiğneyici bitlere benzerler ve eski kitaplarda üreyen küflerle beslenirler. Sebebi bilinmeyen kaşıntılardan sorumlu olabilecek türler arasında gösterilseler de, insanlarda veya diğer hayvanlarda doğrudan bir hastalığa neden olmazlar.

Umarım bu düzenleme metninizi daha anlaşılır ve etkili bir hale getirmiştir. Başka bir metin olursa, lütfen paylaşmaktan çekinmeyin.

İnsanlarda Görülen Önemli Bit Türleri

İnsan sağlığı açısından en önemli bit türleri şunlardır:

• Baş biti: Pediculus humanus capitis

• Vücut biti: Pediculus humanus corporis

• Kasık biti: Phthirus pubis

Bu emici bitlerin hepsinin bacaklarında, konağın kıllarına tutunmaya yarayan belirgin pençeler bulunur. En azından günde bir kez beslenirler ve her kan emişte 1 ila 10 yumurta bırakabilirler. Yumurtalarını (sirkeleri) saçların diplerine veya vücut bitlerinde olduğu gibi kıyafetlerin ipliklerine yapıştırırlar. Yumurtalar silindirik şekillidir ve 4-15 gün içinde çatlayarak yavşak adı verilen yavrular çıkar. Her bir nimfal dönem 3-8 gün sürer.

Bulaşma Yolları

Bitler yakın temas veya giysiler yoluyla konaklar arasında taşınır. Okullar, bit bulaşması için mükemmel ortamlardır. Bulaşma sadece şapka veya atkılarla değil, aynı zamanda çocukların birbirleriyle oyunları sırasında da gerçekleşebilir. Enfekte birinin başını dayadığı koltuklar (örneğin metroda) bile bulaşmada etkili olabilir. Kasık biti, klozetten de bulaşabilir ancak bu olasılık doğrudan deri temasıyla bulaşma olasılığından çok daha düşüktür.

Belirtiler ve Hastalıklar

Vücut veya kasık bitlenmesi, birkaç gün süren yoğun kaşıntıya neden olabilir. Her bir ısırık, kırmızı ve kabarık bir papül (kabartı) oluşturur. Uzun süredir bitlenmiş kişilerde duyarlılık azalabilir veya lenfadenopati (lenf bezlerinde şişme), ödem (şişlik) ve artropati (eklem rahatsızlığı) ile kendini gösteren ateşli bir hastalık gelişebilir. Bu belirti ve bulgular, siper ateşi etkeninin de araştırılmasını gerektirir. Çok az sayıda kronik enfestasyonlu kişide ise, deride kalınlaşma ve koyu pigmentasyonla birlikte “morbus errorum” veya "vagabond hastalığı" görülebilir.

Vücut veya kasık bitlenmesi genellikle hijyen eksikliğinin bir kanıtı olarak kabul edilse de, baş biti hijyenle doğrudan ilişkili değildir. Baş biti, klinik bir problemden ziyade bir sosyal sağlık sorunu olarak görülür. Nadiren ciddi belirtilere neden olacak kadar yoğunlaşır ve herhangi bir hastalığa taşıyıcılık yapmaz.

Tarihsel Önemi Olan Bit Türleri

Vücut bitleri ise tarih boyunca en ölümcül hastalıkları taşımışlardır. Tifüs, siper ateşi ve bit kaynaklı tekrarlayan ateş gibi salgınlara yol açan hastalık etkenlerini taşıyan vücut bitleri bu açıdan önemlidir.

• 1812'de Napolyon'un Rusya'yı işgali, muhtemelen askerlerin büyük çoğunluğunun ölümüne neden olan epidemik tifüs salgını tarafından engellenmiştir.

• I. Dünya Savaşı'nın sonunda Rusya ve Romanya'daki bir tifüs salgınının 800.000 kişiyi yok ettiği söylenmektedir.

Vücut bitleri, özellikle soğuk havalarda evsizlerde veya mülteci kamplarında yaşayan, hijyen koşullarının yetersiz olduğu ve kıyafetlerin nadiren değiştirildiği ortamlarda ortaya çıkar. Evsizler arasında siper ateşi sıkça görülür. Yakın zamanda Burundi'deki Ruanda mültecileri arasında da büyük bir tifüs salgını yaşanmıştır.

İlginç bir şekilde, aynı cinse ait olmalarına ve laboratuvar deneylerinde taşıyıcılık yapmaya uygun bulunmalarına rağmen, baş biti ve kasık biti bu enfeksiyonlardan herhangi biriyle ilişkilendirilmemiştir.