Phlebotomus olarak bilinen Tatarcık ya da Yakarca Sineği, Psychodidae ailesindendir. Biyolojileri sivrisineklere çok benzer. Ancak küçük boyutları ve vücutlarının dış kısmındaki tüylerle sivrisineklerden ayrılırlar. Yaşam alanları genellikle tropikal ve subtropikal bölgelerdir.

Diğer sineklerde olduğu gibi, sadece dişileri özellikle geceleri kanla beslenir. Bazı flebotomlar bir kez kan emdikten sonra yumurtlayana kadar kan emmezler. Ancak Phlebotomus papatasi türü sürekli kan emer. Evlerin ve odaların rüzgâr almayan bölgelerini özellikle tercih ederler. Tehlike anında hızlı bir şekilde, sıçrama tarzında yana doğru uçmaları flebotomları diğer sineklerden ayıran bir özelliktir.

Dişi flebotom, kan emdikten yaklaşık 4-5 gün sonra, ortalama 20 kadar yumurta bırakır. Yumurtalarını genellikle nemli ve karanlık yerlere bırakırlar. Yumurtalar, üzerlerindeki yapışkan kısım sayesinde bırakıldıkları yerlere yapışır. Yumurtaların çatlaması genellikle geceleri ve 5-20 gün içinde gerçekleşir.

F. papatasi için en uygun ortam ısısı 26-27 derecedir. 20 derecenin altında larvaların gelişimi durur. 25 derecede gelişimleri 21-26 gün iken, serin havalarda bu süre 60 güne kadar uzayabilir. Dış koşullara en dayanıklı dönemleri larva evresinin dördüncü dönemidir. Dişi flebotomların yumurtlaması için nispi nemin %100'e kadar yükselmesi gerekir. Dişiler erkeklere göre daha dayanıklıdır.

Kurak yerlerde yaşayabilmek için flebotomlar kemiricilerin yuva deliklerine ya da topraktaki çatlaklara saklanırlar. Düşmanları kertenkeleler ile yumurta ve larvaları yiyen karıncalardır.

Tatarcık sineklerinin kan emmesi sonucunda çeşitli reaksiyonlar ve hastalıklar ortaya çıkabilir.

Lokal Deri Reaksiyonları

Isırık anında yanma ve kaşıntı başlar, bu bölgede deride kabarma meydana gelir. Bu durum genellikle 2 saat içinde kendiliğinden geçer. Ancak bazı durumlarda daha şiddetli reaksiyonlar da görülebilir:

• Bül (su toplaması) oluşumu: Özellikle kol ve bacaklarda yüksek basınç varlığı bu duruma neden olabilir.

• Sellülit (deri altı doku enfeksiyonu) gelişimi.

Sistematik Etkiler ve Hastalıklar

• Abartılı Reaksiyonlar: Kronik lenfositik lösemi ve AIDS hastalarında tatarcık ısırıklarına karşı daha abartılı reaksiyonlar görülebilir. Bu nedenle dikkatli olmak önemlidir.

• Yaygın Sinek Isırıkları: Çok sayıda tatarcık sineği ısırığında vücutta yaygın olarak papül (küçük kabarcık), vezikül (içi sıvı dolu kabarcık) veya enfeksiyonlu ürtikeryal plaklar (kurdeşen benzeri lekeler) oluşabilir. Bu duruma "harara-urticaria multiformis endemica" adı verilir. Isırık yerlerindeki lokal belirtilere ek olarak eklem ağrısı ve ateş gibi sistemik belirtiler de gelişebilir.

• Hastalık Taşıyıcılığı: Kan emmeleri nedeniyle bazı hastalıkların taşıyıcılığını da yaparlar. Bunlar:

  • Tatarcık Humması

  • Leişmanyazis (Şark Çıbanı)