Miyazis Çeşitleri

Yaşam döngülerine göre üç farklı miyazis tipi tanımlanmıştır: zorunlu, fakültatif ve rastlantısal.

• Zorunlu Miyazis: Larvalar gelişim için mutlaka iyi beslenmek zorundadır, çünkü yetişkin sinekler hiç beslenmez. Afrika ve Amerika'da bulunan "botfly" (deri sineği) türleri buna iyi bir örnektir. Bu sineklerin çoğu normalde larvalarını hayvanlara bırakır, insanlarda ise nadiren görülür. Dermatobia hominis (insan deri sineği) ve Cordylobia anthropophaga (tumbu sineği) insanlara daha iyi adapte olmuştur.

  • D. hominis, yumurtalarını sivrisinek gibi taşıyıcı bir konağa bırakır. Sivrisinek insanı ısırdığında, yumurtadan çıkan larvalar sivrisineğin açtığı yaradan içeri girer ve miyazise neden olur.

  • C. anthropophaga ise ter, idrar ve dışkıya ilgi duyar. Yumurtalarını kurumaya bırakılan kirli kıyafetlerin üzerine bırakır. Larvalar, kıyafetler deriyle temas ettiğinde açılır ve cildin içine girer. Bu nedenle, modern kurutucuların ve deterjanların bulunmadığı tropikal ülkelerde tüm kıyafetler giyilmeden önce ütülenmelidir.

• Fakültatif Miyazis: Genellikle blowfly (Phormia regina), yeşil şişe sinekleri (Lucilia sericata), leş sinekleri (Wohlfahrtia spp.) veya adi ev sinekleri (Musca domestica) gibi türler tarafından bulaşır. Bu sinekler yumurtalarını dışkı ve diğer çürüyen organik maddeler üzerine bırakır. Ayrıca yara ve nekrotik dokulara da yumurtlayabilirler; ancak larva kendini bu dokularla sınırlamaz ve sağlıklı dokuya doğru hareket edebilir.

• Rastlantısal Miyazis: Ev sineği larvalarının yara kabuklarının altında veya sindirim boşluğu gibi normalde bulunmadıkları yerlerde görülmesidir. Fare kuyruklu kurtçuk (Eristalis tenax) aslında bir "çöp sineği"dir ve kirli sularda ürer. Bu sinek, dışkılama sırasında anüs çevresine yumurta bırakabilir, bu sayede larvalar üretra veya bağırsak boşluğuna girebilir. Ayrıca, filtrelenmemiş kirli suların içilmesiyle de larva bağırsağa canlı olarak ulaşarak geçici bir enfeksiyona neden olabilir. En sık, klinik laboratuvarlarında dışkı örneklerinde larvaya rastlanır.

Miyazisin Yerleştiği Bölgeler ve Tedavide Kullanımı

Miyazis, deri dışında burun, ağız, kulak, göz, genital bölge ve anüs gibi bölgelere de yerleşebilir.

Diğer yandan, bazı larvalar yerleştikleri alandaki bakteriyolitik salgıları sayesinde bakteri enfeksiyonlarının oluşmasını engeller. Bu özelliklerinden dolayı, cerrahide yaraların ölü dokulardan temizlenerek iyileştirilmesinde kullanılırlar. İngiltere'de steril Lucilia sericata larvaları reçeteyle satılmaktadır ve yaranın büyüklüğüne göre kaç larva kullanılacağı belirtilir. Bu nedenle, bir yarada ikincil bir bakteriyel enfeksiyonun başlaması, larvanın öldüğünün bir göstergesidir.

Deri Miyazisi (Deri Kurtlanması)

Deriye yerleşen miyazis, "deri miyazisi" veya "deri kurtlanması" olarak adlandırılır ve iki türe ayrılır:

• Yara Miyazisi: Ciltte başka bir nedenden dolayı oluşmuş bir yara üzerinde miyazisin gelişmesidir.

• Furonküler Miyazis: Larvanın deriyi delerek içeriye yerleşmesidir.

Miyazis, deri dışında burun, boğaz, gözler, iç organlar, genital sistem ve idrar yolları gibi bölgelerde de görülebilir. Aslında sineklerin dişileri yumurtalarını doğrudan insan derisine bırakmaz. Yumurtalar, sinekler gibi diğer böcekler aracılığıyla insan derisine taşınır. Yumurtalar deriye yerleştikten sonra 50-60 gün içinde larvalara dönüşür.

Klinik Belirtiler

• Yara Miyazisi: Özellikle tropikal bölgelerde sıkça gözlenir. Yara yüzeyinde larvalar kolayca görülebilir.

• Furonküler Miyazis: Klinik olarak çok ağrılıdır ve apseye benzer. Ortasında sürekli akıntı gelen bir delik bulunur. Çevresinde ödem, lenfanjit ve yerleşim yerine göre LAP (lenf bezi büyümesi) olabilir. İnsanlarda furonküler miyazise neden olan etkenler; Dermatobia hominis, Cuterebra ve Cordylobia anthropophaga'dır. Larva çıkarıldığında klinik tablo hızla düzelir.

Diğer Miyazis Formları

Miyazisin bir diğer formu, **"cutaneous larva migrans"**a benzer. Deri altında kıvrımlı, tel şeklinde kırmızı bir çizgi görülür. Bu çizginin ucunda, larvanın bulunduğu hafif şişkin bir su toplaması (vezikül) gözlenir. Bu duruma Gasterophilus larvaları neden olur.

Tedavi Yaklaşımı

Tüm miyazis türlerinde tedavi, forseps yardımıyla larvaların çıkarılmasıdır. Çıban şeklindeki yaralara veya göçücü deri miyazisine neden olan larvaların arka uçları lezyonun içinde görünür. Nefes alma organları olan spirakular plaklar dışarıda kalır. Bu tür larvaları temizlemenin en iyi yolu, üzerini vazelin gibi bir maddeyle kaplayarak nefes almalarını engellemektir.

• Yara miyazisinde, lezyonun çevresine hafifçe bastırılarak larvalar çıkarılır.

• Furonküler miyaziste ise giriş deliği hafifçe genişletilerek larvaların çıkması sağlanır.

İvermektin, topikal veya sistemik olarak kullanılabilir.